VNAM

Tác giả: Nguyễn Thảo Anh
Tên đề tài: Nâng cao chất lượng giảng dạy môn đàn Organ cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm Âm nhạc trường Cao đẳng Văn hoá Nghệ thuật Đăk Lăk
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học âm nhạc
Mã số: 60 14 01 11
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Phương Hoa
Ngày đăng: 29/04/2018

Toàn văn Luận văn

Tóm tắt Luận văn

Lý do chọn đề tài

Đàn phím điện tử (electric keyboard) là nhạc cụ rất được yêu thích bởi sự linh hoạt mà nó mang lại. Cây đàn không chỉ dành cho trẻ nhỏ, cho người mới học nhạc Cũng bởi sự linh động và phổ biến của nhạc cụ này mà đa số các trường phổ thông đều trang bị đàn phím điện tử (tại trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Đăk Lăk còn được gọi là đàn Organ) để phục vụ cho việc giảng dạy môn đàn Organ cho chuyên ngành Cao đẳng sư phạm Âm nhạc – đây là chuyên ngành được coi là thế mạnh của nhà trường.

Là một giảng viên Âm nhạc được đào tạo chính quy về đàn Organ, về Sư phạm Âm nhạc tôi luôn mong muốn được đóng góp những kinh nghiệm thiết thực của mình vào việc nâng cao chất lượng đào tạo bộ môn này. Xét về lĩnh vực nghiên cứu mang tính lý luận, trong công tác đào tạo ở trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Đăk Lăk chưa có một công trình nào thuộc lĩnh vực này để từ đó có thể ứng dụng nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn nhạc cụ Organ.

Xuất phát từ thực tế trên chúng tôi chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng giảng dạy môn đàn Organ cho sinh viên Cao đẳng sư phạm âm nhạc trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk” làm tiêu đề cho luận văn tốt nghiệp trình độ thạc sĩ của mình.

2. Lịch sử chọn đề tài

Trong những năm gần Phương pháp giảng dạy đàn Organ luôn là một đề tài được quan tâm và đã có một số luận văn thạc sĩ và các tài liệu liên quan đến đề tài như:

- Luận văn thạc sĩ của Phan Bảo (2007) với đề tài Một số giải pháp nâng cao khả năng Organ cho học sinh trường Văn hoá nghệ thuật tỉnh Bắc Giang.

- Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Ngọc Anh (2013) với đề tài Nâng cao chất lượng giảng dạy đàn Keyboard cho sinh viên Đại học Sư phạm Âm nhạc tại Hà Nội.

- Luận văn Thạc sĩ của Đặng Hùng Dũng (2013) với đề tài Nâng cao năng lực đệm đàn phím điện tử cho sinh viên Sư phạm – Học viện Âm nhạc Huế.

- Luận văn Thạc sĩ của Trương Thị Lệ Thương (2013) với đề tài Đổi mới giáo trình và phương pháp giảng dạy đàn Organ cho sinh viên khoa sư phạm của Học viện Âm nhạc Học viện Âm nhạc Huế.

- Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Thị Chuyên (2015) với đề tài Nâng cao chất lượng dạy đàn Organ điện tử cho sinh viên Cao đẳng VHNT và du lịch Nguyễn Du, Hà Tĩnh.

Các tài liệu liên quan đến đề tài như:

- Xuân Tứ (2001), Hướng dẫn dạy và học đàn Organ cho hệ Cao đẳng sư phạm trường Cao đẳng Sư phạm Nhạc – Hoạ Trung ương tập 1, 2…

- Kim Bình, Ngọc Thanh, Các tác phẩm độc tấu soạn cho đàn phím điện tử, Nhà xuất bản Trung tâm suối nhạc. Cuốn sách là những tác phẩm độc tấu do 2 nhạc sĩ chuyển soạn.

- PGS, TS Nguyễn Phúc Linh, PGS. TS Lưu Quang Minh (2005), Tuyển tập tác phẩm cho Accordion và Keyboard. Trung tâm thông tin - Thư viện Âm nhạc Nhạc viện Hà Nội.

- Nguyễn Minh Toàn, Phương pháp học đàn Organ, giáo trình đào tạo giáo viên Trung học cơ sở, Cao đẳng Sư phạm tập 1.

Các luận văn và tài liệu trên đã tìm ra rất nhiều khía cạnh khác nhau nhằm nâng cao chất lượng dạy đàn Organ cho các cơ sở đào tạo nói chung nhưng chưa có luận văn hay tài liệu nào có những nét riêng phù hợp với trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Đăk Lăk. Chính vì vậy mà đề tài của chúng tôi sẽ không bị trùng lặp trên phương diện này.

3. Mục tiêu nghiên cứu

Đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn đàn Organ cho sinh viên Cao đẳng sư phạm âm nhạc trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk; Góp phần xây dựng kỹ năng chơi đàn Organ cho sinh viên sư phạm Âm nhạc với các ca khúc THCS, đặc biệt là các ca khúc thiếu nhi mang âm hưởng Ngũ Cung Tây Nguyên.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.

Thực trạng dạy học bộ môn đàn Organ; Nội dung chương trình và phương pháp giảng dạy môn đàn Organ cho sinh viên Cao đẳng sư phạm Âm nhạc tại khoa Âm nhạc- Múa trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Đăk Lăk.

5. Phương pháp nghiên cứu

Các phương pháp nghiên cứu đã được sử dụng:

Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.

Phương pháp thực tiễn.

Phương pháp phê bình.

Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm

6. Đóng góp mới của luận văn

Luận văn góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy môn đàn Organ (mở rộng thêm các ca khúc thiếu nhi mang âm hưởng Ngũ cung Tây nguyên) cho sinh viên cao đẳng sư phạm Âm nhạc tại trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk.

7. Bố cục của luận văn

Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn gồm 2 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực trạng giảng dạy.

Chương 2: Một số giải pháp cụ thể

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG GIẢNG DẠY

1.1 Cơ sở lý luận

1.1.1 Vai trò của đàn Organ trong đời sống hiện nay

Có thể nói, ngày nay đàn Organ là nhạc cụ phổ biến, có mặt trong rất nhiều hoạt động sinh hoạt âm nhạc như dạy học âm nhạc trong các trường tiểu học và trung học cơ sở; Sử dụng để đệm hát, tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ của phường, quận, thành phố…Với nhiều tính năng tiến tiến và rất tiện dụng nên cây đàn ngày càng được ưa chuộng trong cả giới nghệ sĩ chuyên và không chuyên.

Đối với các giáo viên âm nhạc, đàn Organ được coi là vật “bất ly thân”, là công cụ quan trọng và được sử dụng thường xuyên trong các giờ lên lớp, giờ hoạt động ngoại khóa và các hoạt động phong trào của nhà trường; Là công cụ thiết thực nhằm truyền tải tốt hơn những kiến thức âm nhạc cần thiết tới học sinh, giúp cho giờ học trở nên sinh động và thu hút hơn. Đặc biệt, trong các tiết học âm nhạc các em không chỉ được nghe những đường nét giai điệu, mô hình tiết tấu mà còn được rèn luyện tai nghe, cách phân biệt âm sắc. Trí nhớ âm nhạc của các em còn được rèn luyện bằng các thao tác tư duy trừu tượng, nhận biết các câu, đoạn nhạc, phân biệt điệu trưởng- thứ…Điều này cho thấy đàn Organ nói riêng, cũng như khả năng chơi đàn, đệm đàn là công cụ bổ ích, cần thiết và không thể thiếu đối với một giáo viên môn Âm nhạc.

1.1.2 Vai trò của đàn Organ đối với sinh viên

Cây đàn Organ hỗ trợ rất nhiều cho sinh viên Âm nhạc khi học các môn Âm nhạc như: Thanh nhạc, Hòa thanh, Ký- xướng âm, phân tích tác phẩm, hợp xướng; Là phương tiện dạy học không thể thiếu trong những kỳ kiến tập, thực tập sư phạm và các hoạt động âm nhạc ngoại khóa; Là phương tiện giúp các em có thể kiếm thêm thu nhập bằng các công việc như: làm nhạc công tiệc đám cưới, hội nghị... đi dạy gia sư thêm cho những người có nhu cầu học cơ bản. Đây là cơ hội để sinh viên tích lũy thêm kinh nghiệm thực tế- những bài học quý mà trong sách vở trên ghế nhà trường không có.

Việc hiểu biết và sử dụng cây đàn Organ là rất quan trọng đối với sinh viên sư phạm Âm nhạc, đây là một trong những thước đo quan trọng trong việc đánh giá năng lực chuyên môn của người giáo viên Âm nhạc hiện nay.

1.2 Thực trạng công tác dạy đàn Organ tại trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk.

1.2.1. Giới thiệu trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk

Tiền thân là trường Nghiệp vụ văn hóa Thông tin được UBND tỉnh ký quyết định thành lập ngày 16.04.1977. Ngày 24. 08. 1992, trường được nâng cấp thành trường Trung học Văn hóa – Nghệ thuật và Thể thao. Ngày 29.03.1995, trường được đổi tên thành trường Trung học Văn hóa – Nghệ thuật. Năm học 2005 – 2006 trường vinh dự đón nhận Huân chương lao động hạng III của Thủ tướng chính phủ và ngày 16.05.2005 chính thức trở thành Trường Cao đẳng văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk như hiện nay.

Là cơ sở đào tạo nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh vực Văn hóa Nghệ thuật, trong 35 năm hoạt động đến nay, nhà trường đã đào tạo với số lượng lớn học sinh- sinh viên có trình độ từ Sơ cấp, Trung cấp và Cao đẳng hệ chính quy các chuyên ngành: Thư viện, Sáng tác, Lý luận, Thanh nhạc, Organ, Guitar, Văn hóa quần chúng, Hội họa, Múa, Quản lý văn hóa, Sư phạm Âm nhạc, Sư phạm Mỹ thuật, ngoài ra trường còn tham gia bồi dưỡng nghiệp vụ cho ngành Văn hóa Thông tin tỉnh nhà.

Tổ chức hiện tại của nhà trường bao gồm: Ban giám hiệu, 7 Phòng chức năng (Đào tạo, Tổ chức, hành chính, Tài vụ, Văn thư, Thư viện, Thanh tra) , 2 tổ ( Văn hóa, Chính trị) và 2 Khoa chuyên môn (Mỹ thuật và Sư phạm Âm nhạc - Múa).

Về trình độ chuyên môn, giảng viên đều đạt chuẩn theo yêu cầu của bậc học trong đó có 1 Tiến sĩ, 1 Giảng viên chính và 24 thạc sĩ (24/106 giảng viên). Theo kế hoạch, nghị quyết đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX của Bộ Giáo dục – Đào tạo năm 2000, trong mỗi trường Đại học, Cao đẳng phải có 65% giảng viên có trình độ Thạc sĩ trở lên.

1.2.2. Tổ chức và đội ngũ giảng viên khoa Âm nhạc - Múa

- Cán bộ viên chức Khoa Âm nhạc - múa

Khoa Âm nhạc - Múa trường Cao đẳng văn hóa Nghệ thuật Đắk Lắk được thành lập năm 2006, tên gọi trước là tổ sư phạm âm nhạc. Chức năng của khoa là đào tạo các diễn viên, nhạc công và giáo viên âm nhạc phục vụ cho ngành giáo dục tại tỉnh nhà cũng như các tỉnh lân cận. Như vậy khoa có chức năng kép vừa giảng dạy âm nhạc chuyên nghiệp và đào tạo sư phạm âm nhạc phổ thông.

Hiện tại, cơ cấu giảng viên của khoa gồm 31 giảng viên với nhiều chuyên ngành: Thanh nhạc, Múa, Ghita, Organ, Sư phạm Âm nhạc để đáp ứng được chức năng đào tạo kép; của khoa: Múa- Âm nhạc chuyên nghiệp và Sư phạm Âm nhạc. Số lượng giảng viên dạy âm nhạc chuyên nghiệp chiếm 70% để dạy cho 30% lượng sinh viên của khoa. Trong khí đó số lượng giảng viên dạy sư phạm âm nhạc chỉ chiếm 30% nhưng phải dạy 70% sinh viên toàn khoa. Đây là điều khó khăn của khoa trong việc sắp xếp, phân bố giờ giảng dạy cho giảng viên trong những năm gần đây.

- Giảng viên giảng dạy môn Organ

Trong 31 giảng viên của khoa có 10 giảng viên giảng dạy Organ cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm Âm nhạc. Trong đó tỉ lệ giảng viên tốt nghiệp Học viện âm nhạc Huế chiếm tỉ lệ cao nhất (70%), giảng viên tốt nghiệp trường Nhạc viện thành phố Hồ Chí Minh chiếm 20%, và thấp nhất là giảng viên tốt nghiệp Học viên Âm nhạc quốc gia Việt Nam (10%).

Qua phân tích chúng tôi thấy, đội ngũ giảng viên bộ môn nhạc cụ Organ khá phức tạp, mặc dù đều tốt nghiệp Đại học nhưng trình độ chuyên ngành được đào tạo còn nhiều hạn chế sau:

- Giảng viên trái chuyên ngành (Violon, Guita) được phân công giảng dạy môn Organ là không hợp lí.

- Giảng viên được đào tạo ở hệ tại chức (2/10) không được đào tạo bài bản, đầy đủ kiến thức cũng như kỹ năng thực hành trong âm nhạc.

- Giảng viên đúng chuyên ngành sư phạm âm nhạc chính quy chiếm 6/10 giảng viên, trong đó 4 giảng viên tuy đúng chuyên ngành và được đào tạo chính quy nhưng đa số lại được đào tạo ở Học viện nghệ thuật Huế, chất lượng đào tạo chưa cao, còn nhiều vấn đề phải xem xét, 1 giảng viên được đào tạo ở Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh và 1 giảng viên được đào tạo tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam – là trường âm nhạc có chất lượng đào tạo cao nhất Việt Nam. Giảng viên này được đào tạo chính quy, bài bản, có hệ thống kiến thức, kỹ năng đầy đủ do các giảng viên âm nhạc hàng đầu giảng dạy.

Từ những phân tích trên chúng ta thấy giảng viên đạt chất lượng còn quá ít, đội ngũ giảng viên bộ môn gặp nhiều khó khăn, hạn chế trong việc giảng dạy điều này sẽ ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy môn đàn Organ cho sinh viên cao đẳng sư phạm Âm nhạc trường cao đẳng văn hóa nghệ thuật Đăk Lăk.

1.2.3. Khả năng tiếp thu của sinh viên

Tuyển sinh đầu vào:

độ âm nhạc, thẩm âm, tiết tấu và môn Văn học. Điểm thi môn năng khiếu được tính hệ số 2. Đến nay trường đã tuyển sinh được 09 khóa với hơn 300 sinh viên.

Thi tuyển đầu vào bắt buộc thí sinh phải dự thi 3 môn ( Văn, Hát, Thẩm âm , tiết tấu) ngoài ra với tiêu chí khuyến khích các thí sinh có khả năng chơi nhạc cụ Organ , Piano hoặc Guitar … sẽ được cộng điểm ưu tiên. Tuy nhiên có rất ít thí sinh làm được điêù này, nếu có cũng chỉ chơi được 1 bài “tủ”, đi thi theo phương thức “học vẹt”.

Sau khi thống kê các dữ liệu điểm tuyển sinh đầu vào từ năm 2015 đến nay, đa số các thí sinh thi tuyển vào chuyên ngành Cao đẳng Sư phạm âm nhạc đã tốt nghiệp phổ thông ở các địa phương khác nhau, đặc biệt có thí sinh là người dân tộc Ê đê tăng lên đáng kể.

Bên cạnh đó vì nhũng lý do khách quan mà lượng thi sinh dự thi ngày càng ít, do đó để việc tuyển sinh đạt chỉ tiêu như mong muốn buộc phải hạ thấp các yêu cầu về thi tuyển. Điều này dẫn đến việc thí sinh không có năng khiếu trúng tuyển ngày càng gia tăng. Cụ thể với môn nhạc cụ Organ, theo thống kê bảng điểm thi đầu vào số thí sinh không biết gì chiếm tỉ lệ 90% nên việc phân nhóm cho các em trong buổi học rất khó.

Vậy nên muốn đào tạo Cao đẳng Sư phạm Âm nhạc đạt hiệu quả chất lượng tốt thì vấn đề tuyển sinh cũng cần chú ý hơn về mặt năng khiếu của thí sinh để chọn lựa chất lượng đầu vào…

Cơ sở vật chất

Hiện nay nhà trường vẫn phải sử dụng khuôn viên cũ với diện tích chỉ có 9.400m2, phòng làm việc, phòng học, phòng thực hành vẫn còn thiếu và chật hẹp, chưa có sân chơi , qui mô thư viện còn nhỏ, phòng đọc chưa đạt chuẩn, trang thiết bị , phương tiện giảng dạy, học tập, tài liệu nghiên cứu, học tập quá ít, thiếu nhiều tài liệu chuyên ngành…

Chưa có chính sách thu hút, sử dụng nhân tài (nghệ nhân, nghệ sĩ, chuyên gia) có tài năng và kinh nghiệm thực tiễn tham gia giảng dạy, đào tạo.

Công tác tuyển sinh còn hạn chế, số lượng thí sinh đăng ký và dự thi ngày càng giảm.

Môi trường học

- Chưa có được các chương trình Âm nhạc ngoại khóa để sinh viên có thể giao lưu học hỏi lẫn nhau, được thực hành biểu diễn Âm nhạc chuyên đề nâng cao trình độ chuyên ngành mà mình theo học.

Bên cạnh đó sinh viên sư pham Âm nhạc, ngoài môn nhạc cụ Organ các em còn được học rất nhiều phân môn khác như: Chính trị, Chủ nghĩa Mác- Lênin, ngoại ngữ, giáo dục thể chất, giáo dục Quốc phòng, Tâm lý học đại cương, Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học Sư phạm…

Các môn kiến thức âm nhạc như: Lý thuyết âm nhạc cơ bản (1, 2), Hình thức và thể loại âm nhạc (1, 2), Lịch sử âm nhạc thế giới (1, 2), Ký xướng âm, Chỉ huy và dàn dựng hát tập thể. Kiến thức âm nhạc cơ bản rất lớn, nhiều môn học mang tính thực hành đòi hỏi lượng thời gian tương xứng. Vì vậy nếu thời gian học tập quá ngắn, thời gian đào tạo kiến thức chuyên ngành ít thì sinh viên không thể tiếp nhận được đủ những kiến thức chuyên ngành cần có cho công tác của mình sau khi ra trường.

1.2.4. Chương trình và tài liệu giảng dạy

1.2.4.1. Chương trình giảng dạy

Thời lượng dành cho các môn học là 2 năm, 4 kỳ học; Mỗi học kỳ 15 tuần. Dưới đây là chương trình các môn học trong chương trình đào tạo cho hệ Cao đẳng sư phạm Âm nhạc: (xem ở phụ lục trang 93- 94)

Nhìn chung, chương trình giảng dạy các môn đã được phân bổ theo đúng chương trình đào tạo của Bộ Giáo dục và Đào Tạo và được áp dụng vào công tác giảng dạy ở trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Đăk Lăk.

Trong đó môn học nhạc cụ Organ là một trong những môn học nằm trong chương trình đào tạo Cao đẳng sư phạm Âm nhạc. Thời lượng chương trình chia đều trong 2 năm học; 4 học kỳ. Mỗi học kỳ 15 tuần; Mỗi tuần 2 tiết/ 10 sinh viên. Hiện tại các nhóm được phân theo thứ tự trong danh sách lớp. Mục đích của môn học này là biết sử dụng đàn Organ và đệm hát.

Dựa vào mục đích của môn học và chương trình khung của Bộ Giáo dục- Đào tạo, nhóm giảng viên giảng dạy môn nhạc cụ Organ tạm thời đưa ra và thống nhất trong nội bộ nhóm về mục đích yêu cầu và nội dung chương trình cho từng học kỳ cụ thể. Nội dung chương trình này vẫn còn đang áp dụng tạm thời vì nội dung chương trình môn học nhạc cụ Organ cho sinh viên Cao đẳng sư phạm Âm nhạc chính thức của nội bộ trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Đăk Lăk vẫn đang nằm trong quá trình nghiên cứu.

Qua phân tích nội dung chương trình và mục đích yêu cầu của từng học kỳ chúng tôi thấy còn rất nhiều vấn đề bất cập và không hợp lí như sau:

- Nhiều kiến thức, kỹ năng cần thiết cho sư phạm Âm nhạc lại được phân bổ ít, còn những kiến thức, kỹ năng quá sức, không cần thiết lại thừa và chiếm nhiều thời gian.

- Phần nội dung chương trình của từng học kỳ chưa phù hợp, mang tính chung chung; mục đích yêu cầu và nội dung chương trình giảng dạy của từng học kỳ còn lủng củng, thiếu logic và không hợp lý.

- Chưa đưa yếu tố âm nhạc Tây nguyên vào mục đích yêu cầu và nội dung chương trình giảng môn nhạc cụ Organ cho sinh viên cao đẳng sư phạm Âm nhạc Đăk Lăk – đây là một thiếu sót cơ bản, điều này cho thấy tinh thần bản sắc dân tộc vùng miền bị bỏ quên, và sẽ không khai thác được hết đam mê Âm nhạc của đa số sinh viên con em đồng bào Ê đê đang theo học; và đây cũng là một ‘‘điểm khuyết’’ lớn cho một giáo viên Âm nhạc vùng Tây nguyên sau này.

1.2.4.2. Tài liệu giảng dạy

Từ trước đến nay giảng viên khi dạy đàn Organ đều phải tự chắt lọc, lựa chọn những bài tập, bài học ở các giáo trình, sách xuất bản có liên quan theo khả năng chủ quan của người dạy. Trong đó chủ yếu là các sách của các tác giả: Lê Vũ (2012) “Phương pháp học đàn Organ Keyboard” (tập 1, 2), Lê Vũ – Quang Đạt (2013) “Độc tấu trên đàn Organ, Keyboard”. Xuân Tứ “Tuyển tập các tác phẩm soạn cho đàn phím điện tử” (tập 1, 2), Kim Bình – Ngọc Thanh “Các tác phẩm độc tấu chuyển soạn cho đàn phím điện tử” (tập 1)…

Các giảng viên cũng sử dụng một số bài ca khúc trong tập ca khúc, các chương trình đào tạo THCS để dạy các em học đệm.

Nhìn chung tất cả các tài liệu giảng dạy trên đều chưa thật sự phù hợp với đối tượng sinh viên của trường; không có các ca khúc viết cho thiếu nhi, thiếu niên Tây Nguyên.

1.2.5. Phương pháp giảng dạy

Hiện nay tại khoa Sư phạm Âm nhạc, các sinh viên học đàn Organ được chia theo nhóm để giảng dạy. Mỗi nhóm là 10 sinh viên học trong hai tiết (90 phút). Hiện tại, chúng tôi nhận thấy các giảng viên môn Organ cho sinh viên Cao đẳng sư phạm Âm nhạc tại trường Cao đẳng văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk đang sử dụng hai phương pháp cơ bản để giảng dạy, đó là:

Phương pháp thuyết trình, hướng dẫn thực hành tại chỗ (truyền ngón):

Phương pháp đòi hỏi giảng viên - sinh viên phải có nhiều thời gian làm việc cùng nhau. Giảng viên thuyết trình giảng giải, thực hành mẫu sau đó trực tiếp hướng dẫn từng em trong quá trình thực hành trên lớp, giúp các em tập đúng và hiểu kỹ bài học ngay từ đầu. Tuy nhiên nhiều giảng viên quá chú trọng đến thuyết trình dẫn đến học sinh không áp dụng được vào luyện tập. Một số khác lại quá chú trọng đến việc truyền ngón dẫn đến sinh viên không có khả năng tự soạn bài mới…Vì vayaj nên còn nhiều hạn chế trong việc sử dụng các phương pháp giảng dạy như:

- Vận dụng các phương pháp dạy học như truyết trình, truyền ngón, thị phạm, thực hành luyện tập…chưa hợp lý, chưa đầy đủ, không phát huy được thế mạnh của từng phương pháp dạy học, chưa thu hút được sự chú ý, hào hứng, ham học hỏi, đôi khi dẫn đến thái độ không phục của sinh viên.

- Không đưa ra được cách giải quyết một bài tập mới, không phát huy được khả năng tự học của sinh viên, dẫn đến việc sinh viên không hiểu và không tự luyện tập được

- Phương pháp truyền đạt còn nhiều hạn chế, không biết cách phân chia các nội dung bài học, thời gian cụ thể cho từng bước lên lớp dẫn đến việc hết thời gian trên lớp sinh viên vẫn chưa lĩnh hội được kiến thức và kỹ năng thực hành.

- Khả năng lĩnh hội kiến thức và kỹ năng của sinh viên không đồng đều, điều kiện luyện tập ở nhà không có…dẫn đến hiệu quả giờ học không cao.

1.2.6. Kiểm tra đánh giá:

Sau 30 tiết của mỗi học kỳ giảng viên sẽ cho sinh viên kiểm tra hết học kỳ. Chương trình bài kiểm tra như sau:

Học kỳ I: 1 gam, 1 Etude, 1 tiểu phẩm đàn Organ.

Học kỳ II: 1 gam, 1 Etude, 1 tiểu phẩm đàn Organ

Học kỳ III: 1 gam, 1 Etude, 1 Sonatine, 1 bài độc tấu đàn Organ.

Học kỳ IV: Bài thi tốt nghiệp gồm: 1 gam, 1 độc tấu đàn Organ, 1 bài đệm hát.

Chưa có tiêu chí đánh giá cụ thể nên kết quả kiểm tra vẫn chưa thuyết phục được sinh viên

Tiểu kết chương 1

Trong quá trình giảng dạy, khảo sát các buổi học đàn Organ của sinh viên trong trường chúng tôi nhận thấy có những điểm hạn chế còn tồn tại:

- Đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn không đồng đều. Một số giảng viên trái chuyên ngành hoặc chưa đạt tiêu chuẩn chất lượng. Điều này dẫn đến những hạn chế như thiếu kinh nghiệm giao bài, phương pháp giảng dạy chưa thống nhất giữa các nhóm học.

- Việc phân chia 10 sinh viên cho một nhóm theo danh sách lớp dẫn đến sự không đồng nhất về trình độ..

- Trong chương trình giảng dạy bộ môn Organ cho sinh viên có nội dung dạy đệm ca khúc, bài kỹ thuật, bài tiểu phẩm Organ, tiểu phẩm cho piano. Hiện tại trường chưa có chương trình, tài liệu giảng dạy riêng cho môn Organ.

- Phương pháp dạy học của các giảng viên là thuyết trình và thị phạm. Đây là những phương pháp cơ bản được dùng trong giảng dạy. Tuy nhiên việc áp dụng hai phương pháp này sao cho phù hợp với đối tượng học lại chưa được đa số các giảng viên quan tâm.

- Kết quả kiểm tra đánh giá chưa thật chính xác do chưa có chương trình bài thi bắt buộc cũng như tiêu chí đánh giá.

Do đó, để góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy môn đàn Organ cho sinh viên Cao đẳng sư phạm Âm nhạc trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk tiếp theo đây chúng tôi sẽ điều chỉnh và đưa ra một số giải pháp cụ thể nhằm đem lại kết quả học tập chất lượng cao, cung cấp các kiến thức nền tảng giúp sinh viên sau khi tốt nghiệp có nghiệp vụ chuyên môn, tự tin công tác, có khả năng thích nghi, đáp ứng những đòi hỏi của công việc thực tiễn quê hương của mình.

Chương 2

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỤ THỂ

2.1 Điều chỉnh nội dung chương trình giảng dạy.

2.1.1. Gam

Gam từ 0 đến 3 dấu hóa sắp xếp đều cho 4 học kỳ.

Gam Ngũ cung Tây nguyên thể 2 (thông dụng nhất trong các ca khúc Tây Nguyên)

Như vậy trong 4 học kỳ sinh viên đã được luyện tập tất cả là 12 gam (6 gam trưởng và 6 gam thứ); chỉ cao nhất là 3 dấu hóa nhưng lại được nhiều gam khác nhau điều này cho thấy lượng kiến thức phong phú nhưng không quá khó về mặt luyện tập; Gam ngũ cung Tây Nguyên thể 2 (thể thường gặp trong các ca khúc viết cho thiếu nhi Tây Nguyên) được đưa vào chương trình và luyện tập với các âm hình tiết tấu chủ đạo của Âm nhạc Tây Nguyên như: móc giật, kép trước, kép sau.

Qua đây chúng ta thấy được điểm nổi trội của bài tập gam trong chương trình điều trình là: được sắp xếp logic từ thấp đến cao, số lượng gam phong phú, đảm bảo được lượng kiến thức chung, có yếu tố âm nhạc vùng niềm; vừa sức với đối tượng học là sinh viên Cao đẳng sư phạm Âm nhạc.

2.1.2. Etude:

Bên cạnh việc luyện tập gam thì Etude cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giảng dạy và luyện tập đàn Organ. Tuy nhiên chương trình cũ có một số bất cập nên chúng tôi sẽ điều chỉnh như sau:

Lựa chọn và sắp xếp các bài Etude theo trình độ từ vỡ lòng – có dấu hóa- nhịp phách phức tạp; Mỗi trình độ sẽ có những bài tập và sách cụ thể, thống nhất. Điều này giúp cho tất cả các giảng viên dễ dàng chọn lựa bài tập phù hợp với mục tiêu môn học và khả năng của sinh viên.

2.1.3. Tiểu phẩm Organ:

Sử dụng các ca khúc thiếu nhi, các ca khúc trong chương trình Âm nhạc THCS và đặc biệt là các ca khúc Tây nguyên và sắp xếp cũng theo trình tự từ đơn giản và nâng dần độ khó lên qua các học kỳ:

- Sonatine Piano cổ điển của các nhạc sĩ J.Haydn, W.A Mozart, L.V. Beethove… được chuyển soạn cho Organ dạng đơn giản với mục đích cho các em là quen với Âm nhạc cổ điển, những bài thay thế này rất phù hợp và vừa sức, giúp cho các em dễ dàng tiếp cận được với Sonatine – Âm nhạc cổ điển.

2.1.4. Soạn đệm:

Soạn đệm ca khúc trong chương trình Âm nhạc THCS và ca khúc Thiếu Nhi Tây Nguyên.

Nhìn chung, tổng thể chương trình điều chỉnh, chúng tôi giữ nguyên thời lượng tập gam và bổ sung gam ngũ cung Tây nguyên thể 2; cụ thể hóa các bài Etude theo trình tự từ vỡ lòng đến tăng dần độ khó. Giảm thiểu các bài mang tính biểu diễn, đòi hỏi kỹ thuật phức tạp nâng cao không phù hợp với mục tiêu môn học cũng như đối tượng học, thay vào đó là tập trung chính vào các ca khúc thiếu nhi Tây nguyên, ca khúc trong chương trình Âm nhạc THCS bằng cách trải đều từ học kỳ I đến học kỳ III, để sinh viên có thể thời gian luyện tập thành thạo, nhuần nhuyễn các ca khúc THCS và ca khúc thiếu nhi Tây nguyên. Đây là một điều chỉnh hoàn toàn hợp lý và vô cùng quan trọng. Đối với soạn đệm cũng cụ thể hóa thể loại bài trọng tâm, điều này giúp các em nhuần nhuyễn, thành thạo hầu hết các ca khúc trong chương trình Âm nhạc THCS và các ca khúc thiếu nhi Tây nguyên, đây cũng là một phần hành trang để các em tự tin hoạt động công tác giảng dạy sau này.

2.2. Đổi mới phương pháp dạy học

2.2.1. Cân bằng giữa phương pháp thuyết trình và phương pháp thị phạm:

- Thời gian dùng phương pháp thuyết trình chiếm 20% giờ dạy, 30% giờ dạy dùng phương pháp thị phạm và 50% giờ dạy dùng phương pháp truyền ngón.

Việc phân chia thời gian và sắp xếp sử dụng hai phương pháp thuyết trình và thị phạm rất rõ ràng, chặt chẽ, logic; mỗi một nội dung cụ thể sẽ sử dụng 1 phương pháp với mức thời gian quy định tùy vào nội dung bài học mà quy định thời gian cụ thể, Điều này đã giúp cho giảng viên xác định và sắp xếp được các nội dung cần truyền tải đến sinh viên, và chủ động điều khiển, cuốn hút sự chú ý tập trung của sinh viên theo suốt các hoạt động của mình; Bên cạnh đó sinh viên còn được phát biểu cảm nhận của mình khi nghe giảng viên làm mẫu, hào hứng lấy đó làm đích để luyện tập… Chúng tôi thấy giải pháp cân bằng giữa hai phương pháp thuyết trình và thị phạm trong việc giảng dạy môn nhạc cụ Organ cho sinh viên cao đẳng sư phạm đã mang lại kết quả khá bất ngờ so với phương pháp cũ thông qua kiểm ttra thực nghiệm.

2.2.2. Dạy học tích hợp nhạc lý, hòa âm, phân tích tác phẩm:

Những năm gần đây, phương pháp dạy học tích hợp gần như đã trở thành một xu thế trong việc xây dựng nội dung dạy học của nhiều cấp học, chương trình học và ngày càng trở nên quan trọng trong công tác giáo dục âm nhạc cũng như của toàn ngành giáo dục trong nước và quốc tế. Chính vì vậy, trong khi thực hiện đề tài, chúng tôi cũng đã tiến hành thực nghiệm dạy học tích hợp tại khoa Sư phạm Âm nhạc – Múa của trường. Trong đó, chúng tôi hướng tới trọng tâm là dạy tích hợp các môn kiến thức quan trọng và phù hợp với trình độ của các em như: Lý thuyết âm nhạc cơ bản, Hòa thanh, Phân tích tác phẩm kiến thức của các môn này thường xuyên có trong phần lý thuyết của các dạng bài tập Organ, đặc biệt là trong thể loại Soạn đệm cac khúc. Chính vì vậy chúng tôi đã nghiên cứu và chọn ra giải pháp giúp cho việc giảng dạy môn Organ cho sinh viên sư phạm đạt kết quả cao đó là: phương pháp dạy học tích hợp các môn nhạc lý, hòa âm, phân tích tác phẩm

Dạy tích hợp môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản

Lý thuyết âm nhạc cơ bản là môn học các sinh viên cũng đã được học tại năm thứ nhất. Tuy nhiên, nhiều sinh viên là đồng bào dân tộc Ê Đê lại lần đầu tiếp xúc với việc học Âm nhạc, các em có thể hiểu ngay các vấn đề mà giảng viên và sách lý thuyết nêu ra là điều rất khó. Không ít các trường hợp, nói chuyện với các em còn gặp khó khăn vậy nên các từ ngữ mang tính chuyên môn được phiên dịch trong sách càng khiến các em khó hiểu. Bên cạnh đó, một lớp học tập thể đông sinh viên, các giảng viên bộ môn cũng không thể theo sát từng em. Bởi vậy, việc giảng viên môn đàn Organ dạy thêm cho các em về môn lý thuyết cơ bản trong các tiết học đàn, vừa mang tính thực hành tại chỗ vừa giúp các em ôn luyện lại các kiến thức đã học. Thậm chí, việc làm này còn có thể giúp các em bổ sung những lỗ hổng kiến thức do rào cản ngôn ngữ gây ra.

Lý thuyết âm nhạc cơ bản là môn học cơ sở, bao gồm nhiều vấn đề. Đối với các sinh viên trong trường, chúng tôi thấy vấn đề nổi cộm hơn cả là việc xác định đúng giọng cho một ca khúc hay tác phẩm âm nhạc. Tuy những bài tập được sử dụng khá là đơn giản. Nhưng với nhiều em, đặc biệt là các bạn người dân tộc, việc áp dụng lý thuyết để tìm giọng vẫn còn khiến các em khá lúng túng. Bởi vậy, giảng viên trực tiếp hướng dẫn các em cách xác định giọng cho một ca khúc một cách cụ thể, dễ nhớ nhất với ba bước sau:

Bước 1: Xác định thứ tự xuất hiện các dấu thăng , giáng trên hóa biểu (biết và thuộc lòng như bảng cửu chương)

Bước 2: Xác định 2 giọng song song của hóa biểu đó

Sau đây sẽ là cách thực hiện từng bước cụ thể:

Bước 1: Thứ tự xuất hiện các dấu hóa trong hóa biểu:

+ Thứ tự xuất hiện các dấu thăng (#): Fa- Đô- Sol- Rê- La- Mi- Si

+ Thứ tự xuất hiện các dấu giáng (b): Si- Mi- La- Rê- Sol- Đô- Fa (ngược lại với dấu thăng).

Bước 2: Cách xác định giọng song song với hóa biểu

1. Hóa biểu dấu thăng : lấy dấu thăng cuối cùng đi lên nửa cung ta có tên giọng trưởng; Từ giọng trưởng đi xuống một quãng 3 thứ ta sẽ tìm được tên của giọng thứ song song.

Ví dụ: hóa biểu có 1 dấu Fa #: Fa # + 1/2 cung là Sol: giọng Sol trưởng; Từ nốt Sol (nốt gốc của giọng Sol trưởng) đi xuống một quãng 3 thứ (Sol- Fa- Mi) giọng Mi thứ; Như vậy Sol trưởng và Mi thứ sẽ là cặp giọng song song của hóa biểu có một dấu Fa thăng.

2. Hóa biểu dấu giáng (b): Nếu chỉ có một dấu giáng thì là giọng Fa trưởng và giọng song song là Rê thứ (học thuộc lòng). Từ hai dấu giáng trở lên thì lấy dấu giáng trước dấu cuối cùng làm tên cho giọng trưởng. Từ giọng trưởng xuống một quãng 3 thứ ta sẽ tên của giọng thứ song song với giọng trưởng đó.

Ví dụ: hóa biểu có 2 dấu Si b và Mi b: sẽ là giọng Si giáng trưởng và giọng song song là Sol thứ.

Nhận xét: giảng viên truyền đạt cụ thể, rõ ràng, dễ hiểu; Bên cạnh đó đưa ra bài tập thực hành áp dụng các lý thuyết vừa học để giải quyết bài làm trong 1 khoảng thời gian nhất định. Điều này buộc sinh viên phải tập trung làm bài và đưa ra kết quả chính xác cho bài tập giảng viên đưa ra qua đó giảng viên đánh giá được mức độ hiểu bài và khả năng tiếp thu nội dung bài vừa học của sinh viên ngay tại lớp cách chính xác.

Dạy tích hợp môn Hòa thanh

Hòa thanh cũng là một bộ môn cơ bản có trong chương trình học của sinh viên cao đẳng Sư phạm Âm nhạc trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk. Đây là môn học quan trọng, bổ trợ rất nhiều cho kỹ năng đệm đàn Organ.

Trong chương trình học môn Hòa thanh của hệ Cao đẳng Sư phạm Âm nhạc, các em được học về các bậc công năng, cách xây dựng từng hợp âm và cách nối tiếp hòa âm. Cuối chương trình, các em sinh viên được học tập thêm về cách vận dụng, đặt hợp âm cho một nét giai điệu, làn điệu dân ca hay ca khúc. Tuy nhiên, đây là một môn học khó, nhiều em sinh viên không thể nắm bắt được các bài giảng trên lớp học hòa thanh. Thậm chí, do môn học có nhiều từ ngữ chuyên môn được phiên dịch sang tiếng phổ thông (tiếng Việt), nên có những em người dân tộc thiểu số không thể hiểu được nếu không được giải thích kỹ. Chính vì vậy để nâng cao chất lượng của môn Organ, giảng viên môn Organ hướng dẫn cụ thể, chi tiết cho các em về phần hòa thanh ứng dụng trên là điều hết sức cần thiết và hữu ích. Đặc biệt là phần thành lập được vòng hòa âm cơ bản của các giọng trưởng và thứ; tìm các hợp âm cơ bản (T- S- D tương đương với bậc I, IV, V) của giọng chính và đặt các các hợp âm vào bản nhạc cụ thể như sau:

Bước 1: Thành lập các hợp âm ba từ 7 bậc của một giọng trưởng, thứ.

Bước 2: xác định được vòng công năng T- S- D của giọng

Như vậy, chúng ta có vòng hòa âm cơ bản cho các giọng trưởng và thứ; tuy nhiên vong hòa âm này sử dụng cho các cac khúc thiếu nhi đơn có giai điệu đơn giản, ngắn gọn thì rất phù hợp, nhưng đối với một vài ca khúc trong chương trình Âm nhạc THCS hoặc các ca khúc Tây Nguyên thì chúng ta cần mở rộng vòng hòa âm cơ bản để có nhiều hợp âm đặt vào bài, làm cho phần đệm thêm phong phú, đặc sắc hơn bằng cách sau: Khi đã có được các hợp âm có bản của một giọng, chúng ta tiếp tục tìm hợp âm phụ của giọng sẽ là các bậc còn lại ngoài bậc I- IV- V đó là Hợp âm bậc II, III, VI, VII của giọng chính.

Như vậy, để đệm một ca khúc chúng ta cần vòng hòa âm cơ bản 4 hợp âm chính, hoặc 4 hợp âm phụ trên giọng chủ của ca khúc là đầy đủ, nhưng nếu chúng ta không đặt các hợp âm này đúng chỗ và hợp lí vào giai điệu của ca khúc thì phần đệm của ca khúc vẫn chưa hoàn thiện.

Bước 2: cách đặt hợp âm vào ca khúc

Thông thường chúng ta sẽ đặt các hợp âm vào giai điệu như sau:

- Hợp âm đầu tiên và hợp âm cuối cùng luôn là hợp âm bậc I của giọng.

- Hết câu nhạc 1 thường là hợp âm bậc V, V7 của giọng chính; Hết đoạn sẽ là hợp âm chủ (bậc I) của giọng chính.

- Các hợp âm có thể được thay đổi theo phách, theo nhịp tùy thuộc vào giai điệu của từng ca khúc, cũng có những ca khúc cả đoạn dài chỉ sử dụng một hợp âm, cũng có ca khúc trong một ô nhịp thay đổi 2, 3 hợp âm…

* Cách tìm hợp âm cho các ca khúc Tây Nguyên: Để chuẩn bị cho việc đệm các ca khúc mang âm hưởng Ngũ cung Tây nguyên, chúng tôi đã chuẩn bị cho sinh viên bằng cách luyện tập gam Ngũ cung Tây nguyên thể 2 (thường gặp trong các ca khúc thiếu nhi viết cho Tây Nguyên). Dân ca Ê Đê và các ca khúc mang âm hưởng Tây Nguyên có một sắc thái riêng biệt như: cấu tạo giai điệu dựa trên ngũ cung Tây Nguyên, hình tiết tấu chủ đạo là: móc giật, kép trước, kép sau, đòn gánh…chính vì vậy nên để thể hiện được nét riêng của Âm nhạc Tây Nguyên phần hòa âm cần phải sử dụng nét đặc trưng trong Âm nhạc Tây Nguyên như sau:

- Xác định được gam Ngũ cung sử dụng trong ca khúc.

- Dùng các nốt trong gam Ngũ cung thành lập hợp âm ba để đặt vào bài.

Dạy tích hợp môn Phân tích tác phẩm

Phân tích tác phẩm là một môn học quan trọng mang tính tổng hợp. Phân tích tác phẩm, hiểu được tác phẩm các sinh viên sẽ dễ dàng hơn trong việc luyện tập và diễn tấu. Tầm quan trọng của việc nhận biết những chỗ ngắt câu, chuyển đoạn trong mỗi tác phẩm đối với các sinh viên ngành sư phạm âm nhạc còn quan trọng hơn nữa. Khi các em dạy học, việc truyền đạt từng câu, đoạn nhạc sẽ dễ dàng hơn nhiều cho lứa tuổi học sinh có thể học và thuộc bài nhanh chóng. Bên cạnh đó, khi diễn tấu cho học sinh nghe nếu các em dựa vào việc chuyển đoạn của tác phẩm để thay đổi phần đệm sẽ tăng phần hấp dẫn.

Trong các tiết học tích hợp việc dạy Phân tích tác phẩm và Organ, các giảng viên và sinh viên thường rất thuận lợi trong việc nhận biết câu đoạn của các ca khúc hay dân ca (nhạc có lời) khi dựa vào lời ca để phân câu.Tuy nhiên, với những tác phẩm nhạc không lời, các em sinh viên gặp nhiều khó khăn hơn. Bởi vậy, để nâng cao khả năng phân tích của các em sinh viên, chúng tôi sử dụng các tài liệu giảng dạy là những giai điệu ca khúc đã được bỏ phần lời ca để các em phân tích, sau đó đối chiếu với bản ca khúc đầy đủ.

Sau khi các em đã nắm vững câu nhạc và đoạn nhạc của ca khúc. Các giảng viên mới hướng dẫn thêm việc chuyển đổi phần đệm sao cho tính chất âm nhạc giữa các đoạn được linh động, phong phú hơn. Mặt khác, khi biết phân chia câu nhạc, đoạn nhạc các em sẽ rất dễ dàng trong việc dùng các câu nhạc trong ca khúc làm câu nhạc dạo mở đầu, dạo giữa, hay kết thúc cho phần bài soạn đệm của mình thuận lợi và vừa sức hơn.

Với phương pháp tích hợp dạy kèm môn phân tích mà chúng tôi đã thử thực nghiệm, nhiều em sinh viên tỏ ra khá thích thú. Bởi, khi tìm các câu, đoạn nhạc các em đều phải sử dụng kỹ năng đọc nốt nhạc…, một trong những môn lý thuyết cơ bản đã được học trước đó và được rèn luyện thêm rất nhiều về kỹ năng này.

Như vậy chúng ta thấy để hướng dẫn sinh viên soạn đêm một ca khúc hoàn chỉnh phải sử dụng kiến thức từ các môn học khác chú không thể chỉ kiến thức, kỹ năng của môn Organ mà đầy đủ được. Vì vậy việc chúng tôi đưa ra giải pháp dạy học tích hợp các môn Nhạc lí Âm nhạc cơ bản, Hòa thanh, Phân tích tác phẩm vào giảng dạy môn Organ cho sinh viên Cao đẳng sư phạm Âm nhạc tại khoa Âm nhạc- Múa trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk là hết sức đúng đắn và cần thiết.

2.2.3 Hướng dẫn khả năng tự học:

Đây là khả năng cần thiết cho người học các môn nhạc cụ, đặc biệt là đàn Organ. Khả năng thị tấu nhanh sẽ giúp người học lĩnh hội kiến thức mới một chủ động từ đó có thể tìm tìm tòi, sáng tạo ra phương pháp luyện tập, thực hành cho bản thân mà không thấy bị động, nhàm chán. Khi có khả năng thị tấu người học sẽ cảm thấy tự tin, hào hứng với môn học, sẽ hạn chế được rất nhiều khó khăn trong quá trình học tập và luyện tập thực hành trên đàn Organ. Qua đây chúng tôi nhận thấy rằng nếu người học có kỹ năng thị tấu bài tốt thì đồng nghĩa với việc người đó có khả năng tự học, tự lĩnh hội và giải quyết được vấn đề trong khi luyện tập. Vậy thế nào là thị tấu? làm thế nào để luyện tập được khả năng thị tấu của người học ngày càng tốt hơn....Chúng tôi xin đưa ra khái niệm thị tấu dễ hiểu dành cho người đang học nhạc cụ Organ như sau: Thị tấu là khả năng nhận một bài tập mới, sau đó vừa nhìn vừa đàn, nhưng phải chính xác được 70% toàn bài thì mới gọi là thị tấu tốt của người học chuyên ngành. Còn đối với sinh viên sư phạm Âm nhạc thì việc thị tấu phải luyện tập dần dần cấp độ từ đơn giản đến phức tập dần.

Đối với sinh viên cao đẳng sư phạm âm nhạc trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Đăk Lăk, qua nghiên cứu chúng tôi nhân thấy mặc dù các giảng viên đã kết hợp những phương pháp truyền thống, đặc thù với môn học, tận tình hướng dẫn những kết quả vẫn không cao chính là do nguyên nhân sinh viên không có khả năng thị tấu- bị động tiếp thu tất cả những thông tin giảng viên truyền đạt và thực hành luyện tập cũng theo vậy, đợi giảng viên làm mẫu rồi bắt chước lại, hoàn toàn không có khả năng tự học. Vì vậy để nâng cao chất lượng giảng dạy nhạc cụ Organ cho sinh viên sư phạm Âm nhạc, chúng tôi mạnh dạn đưa ra các biện pháp hỗ trợ cho sinh viên biết cách thị tấu bài một cách chính xác từ chậm đến nhanh dần, từ đó tạo cho sinh viên thói quen tự giải quyết một bài tập mới mà không cần phụ thuộc hoặc hỗ trợ từ đâu, đây cũng là khả năng tự học của sinh viên.

Qua khảo sát điểm thi đầu vào của sinh viên sư phạm Âm nhạc tại trường Cao đẳng văn hóa Nghệ thuật những năm gần đây chúng tôi nhận thấy khoảng 90% thí sinh không biết sử dụng đàn Organ. Đây sẽ là trở ngại lớn, là nguyên nhân ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ cũng như kết quả của môn Organ. Chính vì vậy chúng tôi đã nghiên cứu và tìm ra vài cách luyện tập kỹ năng thị tấu cho sinh viên theo 3 mức độ nhận thức như sau:

* Cách 1: Đọc tên nốt kèm theo các kí hiệu ngân nghỉ của phách.

Cách này áp dụng cho những sinh viên khả năng tiếp thu chậm, nhưng có được thói quen thị tấu chậm và chính xác này sẽ làm tăng dần khả năng tập trung tư duy nhanh, giúp sinh viên phản xạ nhanh với những kiến thức, bài tập mới, từ đó sẽ có cách riêng để đạt được điều mình muốn và môn học yêu cầu.

* Cách 2: thị tấu theo phút hoặc giây đồng hồ.

Cách tạo áp lực cho người học trong một khoảng thời gian ngắn nhất có thể tùy theo khả năng của mình, sinh viên phải hoàn thành bài và cứ như vậy sẽ giảm dần thời gian thị tấu của sinh viên đến mức thấp nhất.

* Cách 3: bài khó hơn yêu cầu sinh viên thị tấu cả bài. Với những bài khó hơn, mức thời gian ngắn sẽ áp dụng cho những sinh viên khá.

Phương pháp này không chỉ giúp sinh viên tự rèn luyện nâng cao khả năng tự học của bản thân ở nhà, mà đây cũng là phương pháp tốt để tăng sự tập trung và thi đua trong môn học Organ; Bởi vậy những người học chuyên ngành Âm nhạc vẫn rất nể phục những bạn đồng môn có khả năng thị tấu giỏi.

2.2.4. Kiểm tra, đánh giá:

Trong giờ học đàn Organ chúng tôi nhận thấy, việc quan sát và kiểm tra bài tập của sinh viên là rất cần thiết. Trong thực tế khi các em tập bài ở nhà sẽ không tránh khỏi những sai phạm, vì vậy sự kiểm tra của người Thầy giúp sinh viên phát hiện ra những chỗ sai của mình và khắc phục. Những lỗi mà các em thường gặp phải khi mới tiếp xúc và học tập môn đàn Organ là: thực hiện sai yêu cầu của bài taajpj, sai ngón bấm, không chú ý dấu hóa, nhịp độ…Trong khi tập bài sinh viên thường muốn tập nhanh. Vì vậy giảng viên phải có sự quan sát, kiểm tra đồng thời hướng dẫn về phương pháp tập đàn cho sinh viên ngay từ những buổi đầu khi giao bài tập về nhà cho các em. Quan sát sư phạm và kiểm tra năng lực cho sinh viên là quá trình lâu dài, đòi hỏi phải có sự thường xuyên và sự thận trọng của giảng viên trong suốt quá trình dạy học. Để đánh giá kết quả học tập của sinh viên thì giảng viên cần phải dựa vào các tiêu chí như: ý thức, thái độ học tập, khả năng hoàn thành bài tập, cụ thể như sau:

Tiêu chí chấm thi:

Khi chấm thi giảng viên phải căn cứ vào những tiêu chí sau:

+ Điểm chuyên cần, thái độ học tập (1,5 điểm): xét quá trình sinh viên đi học đầy đủ , vắng có lý do hoặc không lý do. Trong quá trình học, sinh viên có ý thức, thái độ học tập tích cực hay chỉ đi điểm danh…

+ Điểm kỹ năng (3 điểm): xét theo yêu cầu bài thi.

+ Điểm xử lý bài, cấp độ bài (3 điểm): Bài thi sạch, diễn tấu sắc thái, có sự sáng tạo trong việc chọn âm sắc, tiết điệu…

+ Khả năng đệm hát (2,5 điểm): bài đệm có sự sáng tạo, làm nổi bật được tính chất Âm nhạc của ca khúc…

2.3. Một số giải pháp khác:

Ngoài các giải pháp điều chỉnh nội dung dạy dọc, phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn nhạc cụ Organ cho sinh viên cao đẳng sư phạm Âm nhạc tại trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk, chúng tôi xin đưa thêm các giải pháp phù hợp với sinh viên, tạo điều kiện để các em học tập nhau, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, giúp các em có không gian để tự lập, sáng tạo…đây cũng là nguyên nhân giúp cho việc học và luyện tập môn nhạc cụ Organ đạt kết quả tốt.

2.3.1. Tổ chức lớp học

Phương pháp tổ chức lớp học là phương pháp lựa chọn, đánh giá khả năng của sinh viên mà sắp xếp các em theo từng nhóm học tập. Nhà sư phạm muốn áp dụng phương pháp này cần phải có kinh nghiệm, chú ý quan sát và khả năng sắp xếp khoa học. Trong chương trình mới này, chúng tôi lựa chọn phân nhóm sinh viên chủ yếu dựa theo các tiêu chí: Năng lực học tập, dân tộc.

Sau cơ sở phân nhóm ban đầu, trong quá trình giảng dạy phải luôn quan sát khả năng tiếp thu, thái độ học tập của từng sinh viên trong các nhóm để kịp thời điều chỉnh, sắp xếp, luân chuyển otrong suốt quá trình học tập. Qua thực tế, không hiếm các trường hợp, một số em khi mới vào trường biểu hiện rất tốt nhưng thời gian sau do nhiều nguyên nhân, cả khách quan lẫn chủ quan các em phát triển chậm lại. Hay ngược lại, có những em mới vào trường biểu hiện kém nhưng do nỗ lực cá nhân các em ngày càng phát triển tốt. Bởi vậy, việc giảng viên luôn theo sát, quan tâm để phân nhóm sinh viên là việc làm cần thiết.

Với phương pháp này, chúng tôi hướng tới mục tiêu tất cả các sinh viên đều sẽ nhận được chương trình học phù hợp với khả năng của mình qua từng học kỳ. Các em khá sẽ có cơ hội được luyện tập các bài mới với dộ khó tăng dần, giúp các em tiến bộ nhanh hơn; các em trung bình yếu sẽ không phải rèn luyện những bài khó, không vừa sức với trình độ của mình.

Trong năm học 2016- 2017 chúng tôi cũng đã thực nghiệm lựa chọn một số các em khá và yếu của lớp để tham gia hai nhóm học tập. Khi học và kiểm tra đều được đánh giá, nhận xét dựa trên những yêu cầu và nội dung cụ thể riêng của từng nhóm học sinh. Nhìn chung, khi được phân theo nhóm có cùng trình độ và yêu cầu học tập các em đều có tiến bộ tốt. Các em khá được phát huy tính cạnh tranh chuyên môn nên rất nỗ lực học tập và rèn luyện. Các em yếu có tâm lý tốt, thoải mái do không còn bị áp lực từ sự tiến bộ nhanh của bạn bè cũng như yêu cầu quá cao của quá trình học mà các em không theo kịp. Thay vào đó, các em hòa đồng và có ý thức hơn trong việc cùng giúp nhau học tập. Tất cả các em đều hoàn thành tốt học phần được giao. Điều này cho thấy đây là cách tổ chức lớp học tích cực, đem lại hiệu quả giảng dạy và luyện tập môn nhạc cụ Organ ngày càng tiến bộ.

2.3.2. Tổ chức luyện tập theo nhóm ngoài giờ học chính khóa:

Mục đích của việc tổ chức luyện tập môn Organ theo nhóm ngoài giờ học chính khóa cho sinh viên cao đẳng sư phạm Âm nhạc là tạo môi trường cho các em học tập lẫn nhau “học Thày không tày học bạn”, giúp đỡ nhau, thân thiện đoàn kết; có nhiều sáng tạo trong việc luyện tập bài sao cho đúng, nhanh thuộc, thi đua, kiểm tra lẫn nhau, tạo tinh thần vui vẻ trong khi luyện tập bài.

Giờ học môn Organ chỉ có 2 tiết/1 tuần, vì vậy để đảm bào thời gian luyện tập hoàn thiện bài, ngoài thời gian luyện tập cá nhân, chúng tôi hướng dẫn các em chia nhóm tự học với nhau như sau:

5 bạn/1 nhóm (1 bạn khá 4 bạn trung bình);

Thời gian luyện tập cùng nhau là: 1 lần/90 phút/1 tuần;

Mục tiêu: cả nhóm đều hiểu và thuộc bài tập trong giờ chính khóa.

Cách thực hiện: bạn khá sẽ giúp các bạn trung bình, giải đáp làm mẫu những chỗ bạn mình chưa làm được, lần lượt đàn cho nhau nghe; bạn đàn mình đọc nốt đếm phách theo; bạn tay phải mình tay trái…

Viết lại các việc đã làm và báo cáo lại cho giảng viên: 1 bạn đại diện làm việc này…và với cách luyện tập từng nhóm với nhau như thế này sẽ đem lại hiểu quả cao trong việc luyện tập bài cũ, củng cố kiến thức đã học một cách tốt nhất trong sinh viên.

Như vậy, việc luyên tập theo nhóm ngoại khóa giúp cho các em biết cách phân chia công việc phải làm theo năng lực của bản thân, biết lắng nghe ý kiến của người khác, rút kinh nghiệm cho bản thân, có tinh thần trách nhiệm cao đối với kết quả của cả nhóm, không để bản thân mình làm ảnh hưởng đến tập thể…Đây cũng là một yếu tố quan trọng của một giáo viên Âm nhạc trong tương lai cần phải có.

2.4. Thực nghiệm Sư phạm:

Sau khi tìm hiểu và nghiên cứu theo mục tiêu của đề tài, chúng tôi cũng đã tiến hành thực nghiệm sư phạm đối với một số sinh viên năm thứ hai, học kỳ III. Trong tiết học này chúng tôi đã tiến hành dạy theo phương pháp tích hợp môn nhạc Lý thuyết cơ bản, hòa thanh và phân tích tác phẩm với đàn Organ, với sự phân chia thời gian cho từng nội dung bài học và điều chỉnh cân bằng giữa các phương pháp dạy học. Với nội dung bài dạy: Luyện tập Gam Ngũ cung Tây nguyên thể 1 và tập bài Hát gọi mặt trời của Nguyễn Thúy Liễu (ca khúc thiếu nhi mang âm hưởng gam Ngũ cung Tây nguyên thể 2)

Qua đợt thực tập sư phạm, điều khiến tôi cảm thấy vui là các em đã có sự tiến bộ trong học tập, khoảng cách giữa sinh viên và giảng viên cũng gần gũi hơn. Tôi luôn trò chuyện, hỏi thăm việc học tập các môn học khác của các em, về cuộc sống, về các sinh hoạt cộng đồng…Bên cạnh đó trong khi hướng dẫn các phần khó trong bài tôi cũng đã có những cách diễn đạt vui vẻ nên các em đã chủ động chia sẻ và tích cực hỏi về bài học nhiều hơn. Công việc giảng dạy không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức mà giảng viên cần phải lắng nghe, thấu hiểu và chia sẻ với sinh viên để giờ học không bị nhàm chán, buồn tẻ.

Sau khi thực nghiệm giảng dạy các giáo án theo nội dung chương trình và phương pháp dạy học đã được chiều chỉnh, chúng tôi đã lấy ý kiến của các sinh viên trong các nhóm với các nội dung thể loại bài học khác nhau. Dưới đây là bảng tổng kết đánh giá khả năng hiểu bài và tự luyện tập của hai nhóm sinh viên theo chương trình cũ và chương trình mới chúng tôi thấy sau khi có giải pháp mới về phương pháp dạy học cũng như sắp xếp thay đổi nội dung chương trình học cho phù hợp với mục đích môn học và đối tượng học thì kết quả tiếp thu kiến thức , kỹ năng thực hành trên đàn Organ của sinh viên sư phạm Âm nhạc trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk cũng tăng lên rõ rệt, cụ thể là: không còn tình trạng sinh viên tập bài được do bắt chước phần đàn mẫu, hoặc dạy truyền ngón của giảng viên, không còn tình trạng sinh viên vẫn còn mơ hồ không hiểu cách tập bài như thế nào…100 % sinh viên hiểu và biết cách tự tập bài – Đây là mục đích chúng tôi mong muốn nhất cho sinh viên của mình, vì thế chúng tôi đã nghiên cứu và đưa ra các giải pháp để khắc phục; Và kết quả của các giờ dạy thực nghiệm đã chứng minh được các giải pháp chúng tôi đưa ra hoàn toàn phù hợp và cần thiết cho sinh viên sư phạm Âm nhạc trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk.

Qua đợt thực nghiệm sư phạm, tuy chỉ kéo dài trong một học kỳ và với một nhóm sinh viên năm nhất, các kỹ năng còn chưa thuần thục. Nhưng với sự cố gắng của cả giảng viên và sinh viên, chúng tôi cũng đã đạt được những tín hiệu khả quan về sự hiệu quả của chương trình mới. Biểu hiện cụ thể nhất đó là sự tiến bộ của các nhóm sinh viên qua quá trình kiểm tra, đánh giá định kỳ tại học kỳ II, đặc biệt là không còn sinh viên dưới điểm trung bình.

Tiểu kết chương 2

Nhận thấy sự cần thiết về việc nâng cao chất lượng giảng dạy môn đàn Organ cho sinh viên Cao đẳng sư phạm Âm nhạc trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk. Đồng thời, để đáp ứng nhu cầu học tập của sinh viên chúng tôi đã tìm hiểu, nghiên cứu và mạnh dạn đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn này. Cụ thể như sau:

Về nội dung chương trình giảng dạy: chúng tôi sử dụng chủ yếu các ca khúc trong chương trình Âm nhạc THCS và mang điệu thức Ngũ cung Tây Nguyên và các bài dân ca, ca khúc thiếu nhi Tây nguyên.

Về phương pháp dạy học: chúng tôi bổ sung thêm Phương pháp lấy người học làm trung tâm; giải pháp cân bằng giữa hai phương pháp thuyết trình và thị phạm; Với Phương pháp tích hợp môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản, Hòa thanh, Phân tích tác phẩm hướng dẫn khả năng tự học cho sinh viên.

Với một số các phương pháp như tổ chức lớp học, tổ chức luyện tập theo nhóm ngoài giờ học chính khóa: chúng tôi tổ chức lớp học theo cách phân nhóm sinh viên hướng tới mục tiêu tất cả các sinh viên đều sẽ nhận được chương trình học phù hợp với khả năng của mình qua từng học kỳ.

Qua đợt thực nghiệm sư phạm vào học kỳ II năm học 2016-2017 đối với một nhóm sinh viên năm thứ nhất, chúng tôi cũng đã đạt được những tín hiệu khả quan về tính hiệu quả của chương trình mới. Hi vọng, trong thời gian tới, sau khi luận văn được hoàn thành, chúng tôi sẽ có điều kiện để thực hiện những tìm hiểu, nghiên cứu của mình tại khoa Sư phạm Âm nhạc – Múa trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk

Kết luận

Trong nhiều năm trở lại đây, tuy vẫn còn gặp nhiều khó khăn nhưng các thế hệ cán bộ, giảng viên trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk luôn xác định đúng chức năng nhiệm vụ của mình, không ngừng cố gắng từng bước nâng cao năng lực giảng dạy, cải thiện và nâng cấp điều kiện cơ sở vật chất cũng như quy mô đào tạo. Trong đó, Khoa Sư phạm Âm nhạc – Múa đang hết sức phấn đấu để dần trở thành một cơ sở uy tín, chất lượng trong công tác đào tạo chuyên ngành sư phạm âm nhạc, tạo nguồn giáo viên âm nhạc cho các trường tiểu học, trung học trong và ngoài tỉnh. Để hoàn thành mục tiêu đó và đáp ứng xu thế phát triển từng ngày của xã hội, chúng tôi nhận thấy yêu cầu cần nâng cao chất lượng giảng dạy môn âm nhạc nói chung và bộ môn Organ nói riêng là rất cần thiết. Vì vậy, sau khi đã xác định rõ mục tiêu nghiên cứu cho đề tài này, chúng tôi đã tìm hiểu và phân tích những bất cập trong thực trạng giảng dạy môn Organ hiện nay tại cơ sở và nhận thấy:

Giáo trình được sử dụng không thống nhất. Đồng thời, chưa có yêu cầu cụ thể và chi tiết nên trong quá trình giảng dạy, giữa các giảng viên việc lựa chọn bài cho sinh viên còn chưa thật sự phù hợp, đôi khi là không đúng với trình độ, năng lực thật sự của sinh viên. Bên cạnh đó, nội dung và thời lượng phân bổ các nội dung môn học trong chương trình còn nhiều hạn chế, không phù hợp với nhu cầu thực tiễn đòi hỏi.

Cách tổ chức lớp học chưa tạo nên được một giờ học chất lượng. Thời lượng mỗi kỳ học trong 15 tuần và mỗi tuần có 02 tiết (45 phút/1 tiết) cho 01 nhóm với 10 sinh viên là chưa thật sự hợp lý.

Các giảng viên hầu như chưa khai thác các phương pháp mới cũng như không thường xuyên cập nhật các thông tin, phương tiện tiên tiến của xã hội nhằm hỗ trợ cho công tác giảng dạy. Bởi vậy, việc nâng cao chất lượng dạy và học của môn đàn Organ chưa đạt hiệu quả và chất lượng tốt nhất.

Những bất cập trên đang tồn tại thực trạng giảng dạy môn Organ tại trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk. Với kinh nghiệm giảng dạy của bản thân cùng sự tham gia, giúp đỡ và đóng góp ý kiến của nhiều anh/chị/em đồng nghiệp, các thầy cô và những nhà nghiên cứu giáo dục – văn hóa, sau một thời gian học hỏi, tìm tòi nghiên cứu chúng tôi cũng xin đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn đàn Organ tại Khoa Sư phạm Âm nhạc – Múa trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk. Các nội dung của chương trình mới của chúng tôi hướng tới:

Thay đổi, phân bố lại chương trình đào tạo 02 năm cho hệ Cao đẳng ngành Sư phạm Âm nhạc cho hợp lý hơn với định hướng thúc đẩy việc đáp ứng của các sinh viên với nhu cầu công việc thực tế. Chương trình mới sẽ giảm thiểu những bài bản có tính chất chuyên nghiệp, những bài bản có kỹ thuật khó, phức tạp thiên về phô diễn kỹ thuật trong giáo trình. Thay vào đó, chúng tôi tập trung vào các ca khúc trong chương trình Âm nhạc THCS, đặc biệt là các điệu thức Ngũ cung Ê Đê và các ca khúc mang âm hưởng dân gian Tây Nguyên.

Đưa thêm một số phương pháp giảng dạy mới để thực hiện các mục tiêu như: cân bằng các phương pháp đã và đang sử dụng; các cách cụ thể giúp các em nâng cao khả năng tự học; phân nhóm các sinh viên dựa trên cơ sở đánh giá năng khiếu, năng lực học tập nhằm tạo cho các em tâm lý học tập thoải mái; Tích hợp các môn để củng cố, bổ sung kiến thức âm nhạc cho các em sinh viên ngay trong các giờ học Organ;Trang bị cho sinh viên những kỹ năng quan trọng và cơ bản nhất để phục vụ hoạt động và làm việc sau khi ra trường.

Hi vọng, công trình “Nâng cao chất lượng giảng dạy môn đàn Organ cho sinh viên sư phạm âm nhạc trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk” của chúng tôi sẽ góp một phần nhỏ bé vào công tác cải tiến chương trình giảng dạy tại Khoa Sư phạm Âm nhạc – Múa, trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đăk Lăk. Qua đó, giúp cho sinh viên được học tập, trau dồi các kỹ năng một cách thuận lợi, hiệu quả hơn để các em trở thành nguồn nhân lực quý giá phục vụ nhu cầu phát triển giáo dục - văn hóa tại tỉnh nhà.

Khuyến nghị

Qua thực tế công tác tại trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Đắk Lắk tôi thấy những năm gần đây Trường đã đặc biệt quan tâm đến chất lượng dạy và học môn Organ cho sinh viên Cao đẳng sư phạm Âm nhạc.

Trên thực tế những cố gắng này đã đáp ứng được phần nào trong yêu cầu đòi hỏi giáo dục của Tỉnh nhà. Tuy nhiên vấn đề chất lượng luôn luôn cần thiết để nâng cao hơn nữa chất lượng giảng dạy trong đề tài nghiên cứu của chúng tôi đã đưa ra một số giải pháp điều chỉnh chương trình và phương pháp. Chúng tôi xin có một số ý kiến như sau:

Nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ của giảng viên giảng dạy môn đàn Organ cho sinh viên sư phạm Âm nhạc (theo hình thức tự học hoặc BGD tổ chức ).

Cần trú trọng trong viêc tuyển sinh năng khiếu cho sinh viên (vì năng khiếu là yếu tố hỗ trợ rất tốt cho việc học âm nhạc).

Cần phân bố giảng viên đúng chuyên ngành giảng dạy môn đàn Organ cho hợp lý, hạn chế sử dụng mức thấp nhất giảng viên trái chuyên ngành.

Cần có giáo trình nội bộ của môn học; các buổi tham giao lưu biểu học tập lẫn nhau giữ các khóa, các lớp sư phạm Âm nhạc về đàn Organ./.