Trang chủ
Giới thiệu
Tổ chức
Ba công khai
Hoạt động
Tuyển sinh
Đào tạo
Biểu diễn
Nghiên cứu
Thông tin nghiên cứu KH
Luận án Tiến sĩ
Luận văn Thạc sĩ
Biểu mẫu đăng ký NCKH
Mẫu đăng ký GS, PGS
Giáo trình
Hợp tác quốc tế
Liên hệ

Kỷ niệm 65 năm thành lập Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam
Giảng viên
Sinh viên
Quản lý Đào tạo
Thư điện tử
e-VNAM
Học bạ điện tử
Tin ảnh

Lượt truy cập: 12104252
Luận văn Thạc sĩ Thứ năm, 28/03/2024

Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 
Tên đề tài: “Bổ sung một số bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc cho đàn Tam thập lục vào giảng dạy hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long”
Chuyên ngành: Phương pháp giảng dạy chuyên ngành đàn Tam thập lục 
Mã số: 62 21 02 01
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Tú Hương 
Ngày đăng: 20/06/2018 

Toàn văn luận văn

Tóm tắt luận văn

 MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Đàn Tam thập lục là nhạc cụ được du nhập vào Việt Nam từ đầu thế kỉ XX. Trải qua bao thăng trầm cùng với thời gian, cây đàn ngày càng khẳng định được vị trí của mình trong nền âm nhạc nước nhà. Tam thập lục có thể  vừa độc tấu lại có thể đệm cho tất cả các loại nhạc cụ truyền thống khác như : Bầu, Nhị, Sáo...và hòa tấu trong các dàn nhạc dân tộc.

Trong chương trình đào tạo chuyên ngành đàn Tam thập lục trên toàn quốc, ngoài những bài bản nhạc phong cách Chèo, Huế, Cải lương…chúng ta không thể không nhắc đến các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc. Đây là nguồn tài liệu học tập quan trọng. Có thể nói, do sự thiếu vắng các tác phẩm mới viết riêng cho cây đàn nên các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc đóng vai trò lớn trong chương trình đào tạo và biểu diễn đối với chuyên ngành đàn Tam thập lục. Cho đến nay, số lượng các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc của Tam thập lục rất phong phú về bài bản, trong đó có những bài  độc tấu, hòa tấu…

Tại trường Đại học Hạ Long những năm vừa quá, bộ môn đàn Tam thập lục  đã chú trọng  đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập nhưng việc bổ sung một số bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc vào chương trình giảng dạy còn gặp rất nhiều khó khăn. Trong đó, giáo trình của bộ môn còn nhiều thiếu sót, số lượng các bài chuyển soạn trong chương trình học còn rất khiêm tốn và chưa cân đối với những bài bản cổ. HSSV còn gặp nhiều trở ngại khi làm quen với kĩ thuật diễn tấu,cách xử lí ngôn ngữ âm nhạc trong các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc, chưa có phương pháp luyên tập một cách khoa học.GV giảng dạy theo kinh nghiệm và lối tư duy truyền nghề trong các bài bản cổ hưởng khá nhiều đến việc giảng dạy các bài chuyển soạn, các bài bản chưa thực sự đồng nhất. Những bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc viết cho cây đàn Tam thập lục rất phong phú về thể loại, hình thức và nội dung, có nhiều bài đạt chất lượng cao thể hiện nhiều kĩ thuật phong phú.Vì vậy, cần  bổ sung một số bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc cho đàn Tam thập lục để cân bằng với các bài bản cổ, qua đó sẽ làm phong phú thêm bài bản trong các chương trình biểu diễn nghệ thuật. Đây là yêu cầu khoa học tất yếu, khách quan cần được quan tâm  bởi các giáo sư đầu ngành, nghệ sĩ, GV để từng bước nâng cao, tìm một chỗ đứng mới cho cây đàn.

Từ những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Bổ sung một số bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc cho đàn Tam thập lục vào giảng dạy hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long” làm đối tượng nghiên cứu của luận văn. Hy vọng kết quả nghiên cứu sẽ có những đóng góp nhất định cho việc nâng cao chất lượng giảng dạy chuyên ngành Tam thập lục.

2. Lịch sử nghiên cứu đề tài

Một số công trình nghiên cứu viết về đàn Tam thập lục và phương pháp giảng dạy đàn Tam thập lục mà chúng tôi được tiếp cận, có thể kể đến như :

- Âm nhạc mới Việt Nam tiến trình và thành tựu . - Luận văn thạc sĩ Một số vấn đề giảng dạy đàn Tam thập lục tại Nhạc viện Hà Nội của Nguyễn Thị Phúc, Nhạc viện Hà Nội(2000).

- Luận văn thạc sĩ  Một số nghiên cứu kĩ năng hòa tấu- đệm của đàn Tam thập lục của Nguyễn Thị Thanh Hằng, Nhạc viện Hà Nội (2000)

- Luận văn thạc sĩ  Quá trình phát triển của đàn Tam thập lục trong bối cảnh nhạc cụ dân tộc Việt – Trung của Nguyễn Thị Hoa Đăng, Học viện âm nhạc trung ương Bắc Kinh – Trung Quốc (2008).)

- Luận văn thạc sĩ Giảng dạy tác phẩm mới cho đàn Tam thập lục tại Học viện âm nhạc Huế của Nguyễn Thị Quỳnh Trang, Học viện âm nhạc Huế (2014).

 - Luận văn thạc sĩ Giảng dạy các tác phẩm chuyển soạn cho đàn Tam thập lục hệ Cao đẳng tại trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội của Nguyễn Hồng Ánh, Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam (2016). Bên cạnh một số công trình nghiên cứu về cây đàn Tam thập lục và phương pháp giảng dạy cây đàn này, chúng tôi còn được tiếp cận với một số tư liệu dạy học như:

- Tuyển tập các tác phẩm Việt Nam soạn cho đàn Tam thập lục của nhóm giảng viên bộ môn Tam thập lục khoa Âm nhạc dân tộc, Nhạc viện Hà Nội 1997.

- Tuyển tập dân ca, tác phẩm mới Việt Nam và nước ngoài( hệ trung học dài hạn). Tác giả : Thạc sĩ- NSUT Nguyễn Thị Hồng Phúc.

Qua những trình bày ở trên, việc lựa chọn đề tài : “Bổ sung một số bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc cho đàn Tam thập lục vào giảng dạy hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long” không bị trùng lặp nội dung với các công trình nghiên cứu, đề tài khoa học hay luận văn nào khác, đồng thời hoàn toàn phù hợp với mã ngành đào tạo.

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu bao gồm các vấn đề liên quan đến :

  • Một số bài dân ca, ca khúc chuyển soạn cho đàn Tam thập lục
  • Chương trình, giáo trình môn đàn Tam thập lục tại trường Đại học Hạ Long
  • GV viên và HS bộ môn đàn Tam thập lục  tại trường Đại học Hạ Long

Phạm vi nghiên cứu của đề tài là các bài dân ca và ca khúc Việt Nam chuyển soạn cho đàn Tam thập lục sử dụng cho hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long.

4. Mục tiêu nghiên cứu

Qua việc bổ sung một số bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc  để đưa vào chương trình giảng dạy bộ môn đàn Tam thập lục hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long, chúng tôi mong muốn điều chỉnh - bổ sung nội dung chương trình giảng dạy và tăng cường sự cân bằng số lượng bài bản cổ với các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc. Qua đó sẽ đưa ra các giải pháp nhằm xử lý những kĩ thuật, ngôn ngữ âm nhạc trong ca khúc; giữ nguyên cái hồn của bản sắc văn hóa, chuyển soạn phù hợp với tính năng nhạc cụ trong những làn điệu dân ca và nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn đàn Tam thập lục. Ngoài ra, chúng tôi mong muốn thông qua luận văn góp một phần nhỏ vào tư liệu tham khảo trong việc dạy và học tại trường Đại học Hạ Long cũng như một số trường văn hóa nghệ thuật trên toàn quốc nhằm góp phần phát triển nghệ thuật diễn tấu của cây đàn.

5. Phương pháp nghiên cứu

Một số phương pháp được dùng để nghiên cứu đề tài:

- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: thống kê, phân tích, so sánh, diễn giải, quy nạp để đưa ra kết luận

- Phương pháp khảo sát, thu thập tài liệu (giáo trình, giáo án, sách, tài liệu tham khảo, DVD…)

- Phương pháp chuyên gia: tìm hiểu, trao đổi và tham khảo các nghệ sĩ, giảng viên trực tiếp giảng dạy và biểu diễn.

- Phương pháp thực nghiệm sư phạm.

6. Đóng góp của đề tài

Việc bổ sung một số bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc cho đàn Tam thập lục hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long sẽ làm phong phú thêm bài bản trong chương trình đào tạo, giúp HS tiếp cận đến những ngôn ngữ âm nhạc trong ca khúc và góp phần bảo tồn, phát huy tinh hoa của âm nhạc dân tộc trong những làn điệu dân ca.

7. Bố cục luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn sẽ được trình bày trong hai chương:

- Chương 1: Cơ sở lý luận và thực trạng giảng các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc cho đàn Tam thập lục hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long.

- Chương 2: Một số giải pháp.

 

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG GIẢNG DẠY CÁC BÀI  CHUYỂN SOẠN TỪ DÂN CA VÀ CA KHÚC CHO  ĐÀN TAM THẬP LỤC HỆ TRUNG CẤP 6 NĂM TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẠ LONG

1.1. Cơ sở lý luận

1.1.1. Vị trí quan trọng của các tác phẩm chuyển soạn trong đào tạo đàn Tam thập lục

Tam thập lục theo tiếng Hán Việt có nghĩa là 36 dây. Theo  Giáo sư Trần Văn Khê: “Đàn 36 dây ở Việt Nam có nhiều tên gọi khác nhau : Cánh Nguyệt, Dương Cầm, Đả Cầm, Tam thập lục, Đàn bướm”.

Trải qua bao thăng trầm của thời gian, dưới bàn tay chế tác của các nhà nghiên cứu, cây đàn đã dần được việt hóa và mang đậm đà bản sắc văn hóa Việt Nam.

 Bên cạnh các bài bản cổ, các sáng tác mới cho nhạc cụ dân tộc còn rất ít ỏi. Do vậy, để phục vụ cho công tác đào tạo, góp phần làm phong phú giáo trình giảng dạy các cấp học trong các cơ sở đào tạo âm nhạc thì việc sử dụng các tác phẩm chuyển soạn đóng vai trò rất quan trọng.

Tác phẩm chuyển soạn là một tác phẩm âm nhạc được viết cho một nhạc cụ nào đó được nhạc sĩ viết lại cho một nhạc cụ khác diễn tấu. So với tác phẩm nguyên gốc, các tác phẩm sau khi chuyển soạn phải phù hợp với tính năng của nhạc cụ được chuyển soạn.

1.1.2. Các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc cho đàn Tam thập lục trong giáo trình đào tạo hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long.

Mặc dù hiện nay bộ môn đàn Tam thập lục hệ Trung cấp 6 năm của trường Đai học Hạ Long đã có một số các tác phẩm chuyển soạn từ dân ca cũng như các ca khúc mới trong chương trình đào tạo. Tuy nhiên so với các bài bản cổ từ nhạc phong cách Chèo, Huế , Cải lương thì còn khá khiêm tốn.

Do vậy, để nâng cao chất lượng giảng dạy, chúng tôi đề xuất bổ sung một số bài chuyển soạn vào chương trình của từng năm học. Bên cạnh tác phẩm mới, những bài chuyển soạn phần lớn do giảng viên bộ môn tự sưu tầm và chuyển soạn, tiêu biểu có các cuốn giáo trình:

- Tuyển tập dân ca tác phẩm mới Việt Nam và nước ngoài biên soạn cho Tam thập lục, 2004, Thạc sĩ – NSUT Hồng Phúc biên soạn, Nhạc viện Hà Nội.           

- Giáo trình cao đẳng đàn Tam thập lục, 2009, NSUT Lương Thu Hương biên soạn, trường Cao đẳng nghệ thuật Hà Nội.

- Tuyển tập các tác phẩm nước ngoài chuyển soạn đàn Tam thập lục, Nguyễn Hồng Ánh biên soạn, trường Cao đẳng nghệ thuật Hà Nội.

1.2. Thực trạng giảng dạy các bài chuyển soạn cho HS đàn Tam thập lục tại trường Đại học Hạ Long

1.2.1. Vài nét về bộ môn đàn Tam thập lục trường Đại học Hạ Long

Trường Đại học Hạ Long là trường Đại học công lập trực thuộc UBND tỉnh Quảng Ninh, được  thành lập vào năm 2014 trên cơ sở sát nhập 2 trường Cao đẳng sư phạm Quảng Ninh và Cao đẳng văn hóa nghệ thuật và du lịch Hạ Long. Trường Đại học Hạ Long đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực .

Khoa Nghệ thuật với nhiệm vụ đào tạo , bồi dưỡng học sinh ở trình độ cao đẳng, trung cấp các chuyên ngành: Múa, Thanh nhạc, Hội hoa, Nhạc cụ truyền thống, Nhạc cụ hiện đại, Sư phạm âm nhạc, Sư phạm mỹ thuật và nghiên cưú khoa học về các lĩnh vực nghệ thuật phục vụ cho sự phát triển văn hóa, nghệ thuật của tỉnh Quảng Ninh

Tổ nhạc cụ truyền thống thuộc khoa Nghệ thuật có nhiệm vụ đào tạo học sinh hệ Trung cấp 6 năm gồm 8 bộ môn : Tranh, Bầu, Sáo, Nhị, Tam thập lục, Tỳ bà, Nhị , Nguyệt.

1.2.2. Chương trình, giáo trình môn đàn Tam thập lục hệ Trung cấp 6 năm

1.2.2.1. Chương trình

Các em sẽ được học chuyên môn theo hình thức 1 thầy – 1 trò với mỗi lần lên lớp. 1 học sinh được học 2 tiết/ tuần, 1 kì có 30 tiết. Trong suốt 6 năm  học với 12 học phần, các em được học với tổng số tiết là 360.

Chương trình đào tạo từng năm:

Năm thứ nhất

I. Yêu cầu giảng dạy

- Tư thế ngồi đàn, cách cầm và bật que, học gõ riêng từng tay, kết hợp hai tay bật que; luyện đánh nốt đơn, nốt đen, nốt trắng, đánh chồng âm quãng ba.

II. Chương trình cụ thể

- Gam (12 tiết), bài tập kỹ thuật (14 tiết), dân ca và ca khúc chuyển soạn (16 tiết), tác phẩm trong nước và nước ngoài (12 tiết), ôn tập (4 tiết).

Tổng cộng : 60 tiết

Năm thứ hai

I. Yêu cầu giảng dạy

- Đánh hai tay luân phiên, đánh chồng âm quãng tám, chạy nốt móc kép ở tốc độ chậm; đánh nốt tô điểm, nốt móc giật, đảo phách.

II. Chương trình cụ thế

- Gam (10 tiết), bài tập kỹ thuật (12 tiết),dân ca và ca khúc chuyển soạn (12 tiết), tác phẩm trong nước và nước nước ngoài (20 tiết), ôn tập (4 tiết).

Tổng cộng: 60 tiết

Năm thứ ba

I.Yêu cầu giảng dạy

- Luyện tiết tấu móc giật, đảo phách, đánh nốt tô điểm,chồng âm, chạy kép ở tốc độ nhanh; kỹ thuật vê, ngắt tiếng.

II. Chương trình cụ thế

- Bài tập kỹ thuật (14 tiết), nhạc phong cách Chèo (22 tiết), dân ca và ca khúc chuyển soạn (10 tiết), tác phẩm trong nước và nước ngoài (10 tiết), ôn tập (4 tiết)

Tổng cộng : 60 tiết

Năm thứ tư

I.Yêu cầu giảng dạy

- Luyện kỹ thuật vê, chạy kép ở tốc độ nhanh, đánh chồng âm; xử lý sắc thái âm nhạc

II. Chương trình cụ thể

- Nhạc phong cách Huế (16 tiết), dân ca và ca khúc chuyển soạn (8 tiết), tác phẩm trong và ngoài nước (32 tiết), ôn tập :  6 tiết

Tổng cộng: 60 tiết

Năm thứ năm

I. Yêu cầu giảng dạy

- Luyện tất cả các kỹ thuật được học và áp dụng vào từng bài, xử lý sắc thái âm nhạc.

II. Chương trình cụ thể

- Nhạc phong cách Cải lương (14 tiết), dân ca và ca khúc chuyển soạn (14 tiết), tác phẩm trong và ngoài nước (28 tiết), ôn tập: 4 tiết

Tổng cộng : 60 tiết

Năm thứ 6

I. Yêu cầu giảng dạy

- Luyện tất cả các kỹ thuật được học và áp dụng vào từng bài, xử lý sắc thái âm nhạc.

II. Chương trình cụ thế

- Ôn tập nhạc phong cách Chèo, Huế, Cải lương (16 tiết); ca khúc chuyển soạn (8 tiết); tác phẩm trong và ngoài nước (14 tiết); dàn dựng chương trình thi tốt nghiệp (24 tiết)

Tổng cộng: 60 tiết

1.2.2.2. Giáo trình

Như đã trình bày ở mục 1.1.2, hiện nay các bài bản chuyển soạn từ dân ca và ca khúc để đưa vào giảng dạy được lựa chọn trong cuốn:

  • Tài liệu giảng dạy môn đàn Tam thập lục (năm thứ nhất), 2016, Nguyễn Thị Huyền biên soạn, trường Đại học Hạ long.
  • Tài liệu giảng dạy môn đàn Tam thập lục (năm thứ hai),2016,Chu Thu Trang biên soạn, trường Đại học Hạ Long.

Ngoài ra , các GV thường sử dụng các bài bản tự sưu tầm và tham khảo trong cuốn sách:

- Tuyển tập dân ca tác phẩm mới Việt Nam và nước ngoài biên soạn cho Tam thập lục, 2004, Thạc sĩ – NSUT Hồng Phúc biên soạn, Nhạc viện Hà Nội.

1.2.3. Thực trạng giảng dạy các bài chuyển soạn viết cho đàn Tam thập lục

Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy trong nội dung chương trình giảng dạy tuy có dân ca và ca khúc chuyển soạn nhưng số lượng bài bản còn rất ít và chưa có giáo trình môn học dẫn đến việc HS ít có cơ hội lựa chọn bài bản trong quá trình học tập. Chương trình thi nhiều khi rất nhàm chán vì có nhiều người chơi trùng bài.

1.2.4. Phương pháp giảng dạy

Từ trước đến nay, trong quá trình giảng dạy chuyên ngành Nhạc cụ truyền thống có hai phương pháp giảng dạy luôn song hành với nhau . Đó là phương pháp truyền khẩu, truyền ngón và phương pháp dùng bản phổ ký âm 5 dòng kẻ phương Tây.

Chúng tôi đã thực hiện khảo sát quá trình giảng dạy của GV bộ môn đàn Tam thập lục, cụ thể là:

Giờ lên lớp của GV: NTH

Đối tượng: HS hệ Trung cấp năm thứ 5

* Quá trình dạy:

- GV lên lớp giao bài, chỉ dẫn những  yêu cầu về kĩ thuật  sau đó hướng dẫn cho HS thị tấu và cách tự luyện tập. GV đàn mẫu cho HS nghe, nhắc nhở những đoạn cần chú ý.

- Kiểm tra quá trình luyện tập, chỉnh sửa lỗi về kỹ thuật, nhịp ,đánh đúng nốt, đàn mẫu, yêu cầu HS đánh lại nhiều lần những chỗ GV đã sửa.

- Dựng sắc thái và yêu cầu HS thuộc bài

1.2.5. Kiểm tra đánh giá

Trong hệ Trung cấp 6 năm môn đàn Tam thập lục ở trường Đại học Hạ Long, các kỳ thi kiểm tra kết quả học tập được tiến hành ở cuối học kỳ 1 và học kỳ 2 của từng năm học. Là chuyên ngành biểu diễn nhạc cụ, do vậy phương pháp thi là thực hành biểu diễn.

1.2.6. Kết quả đào tạo

Trong những kì thi cuối năm học, khi chơi các bài chuyển soạn các em còn tồn tại nhiều hạn chế. Đối với bài chuyển soạn từ dân ca, hầu hết HS chưa nắm bắt được tính chất, phong cách của từng vùng miền. Đối với các bài chuyển soạn từ ca khúc, các em chưa nghe bản nguyên gốc trước khi học, do đó mới chỉ đánh được đúng nốt, đúng tiết tấu mà chưa có sự cảm thụ sâu sắc về tính chất âm nhạc của từng bài.

Tiểu kết chương 1

Đàn Tam thập lục được du nhập vào Việt Nam từ đầu thế kỉ XX. Theo dòng lịch sử, cây đàn đã được Việt hóa dưới bàn tay chế tác của các nhà nghiên cứu và mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống Việt Nam.

Trong việc nghiên cứu về thực trạng giảng dạy các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc cho HS tại trường Đại học Hạ Long, chúng tôi nhận thấy vẫn còn tồn tại những mặt hạn chế như sau:

Về chương trình: Số lượng bài bản chuyển soạn từ dân ca và ca khúc đưa vào giảng dạy còn rất ít, nhiều bài sắp xếp lộn xộn, chưa thực sự phù hợp với từng năm học, chưa giải quyết được những yêu cầu kĩ thuật cần đạt được .

Về giáo trình: Chủ yếu sử dụng tài liệu của Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam và các bài bản do chính GV sưu tầm . Giáo trình cho năm học thứ ba, bốn, năm, sáu vẫn chưa được soạn thảo và ban hành.

Về phương pháp giảng dạy: GV chưa đổi mới trong phương pháp giảng dạy, chủ yếu vẫn dựa vào kinh nghiệm của bản thân, chưa có sự khơi gợi được tính sáng tạo trong học tập của HS.

Về kết quả đào tạo: Khi chơi các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc còn nhiều hạn chế. Các em thiếu hụt sự hiểu biết về âm nhạc dân tộc, chưa có sự cảm thụ sâu sắc về tính chất âm nhạc của từng bài, yếu kém về môn nhạc lý, thị tấu chậm, thụ động và hay ỷ lại vào GV.

Những vấn đề đã được trình bày trong chương 1 chính là cơ sở và điều kiện cần thiết để đưa ra những giải pháp cho nội dung của chương 2.

CHƯƠNG 2

MỘT SỐ GIẢI PHÁP

2.1. Bổ sung một số bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc vào chương trình, giáo trình giảng dạy

2.1.1. Điều chỉnh nội dung chương trình

Trong chương 2 chúng tôi xin được bổ sung một số bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc và sắp xếp lại những bài đã có trong chương trình giảng dạy.

2.1.2. Tiêu chí chọn bài bổ sung

-  Đối với các bài chuyển soạn từ dân ca:

+ Các kỹ thuật ở mức độ đơn giản .

+ Lựa chọn các bài có tính chất trong sáng, vui tươi, gần gũi với lứa tuổi nhỏ và phù hợp với tính năng diễn tấu của cây đàn.

+ Bổ sung các làn điệu dân ca của những vùng miền còn đang thiếu trong chương trình giảng dạy như: dân ca các dân tộc ở Tây Nguyên, dân ca Bắc Bộ, dân ca Bình Trị Thiên.. với nhiều tính chất khác nhau để làm phong phú thêm số lượng bài bản được học.

-Đối với các bài chuyển soạn từ ca khúc :

+ Khai thác tối đa các kĩ thuật từ đơn giản đến phức tạp.

+ Đưa những bài có nội dung phù hợp với các em

+ Đưa những bài có tính chất vui , sôi nổi và phù hợp với tính năng của cây đàn.

+Lựa chọn những bài phù hợp với trình độ của từng năm học .

+ Bổ sung một số bài ca khúc về Quảng Ninh mà GV tự sưu tầm và biên soạn.

2.1.3. Dự kiến đưa các bài vào chương trình

Năm thứ nhất

- Dân ca: Lý con sáo (Dân ca Nam Bộ).

- Ca khúc: Chiến sĩ tí hon (Đinh Nhu).

Năm thứ hai

- Dân ca: Bà rí (Dân ca Phú Thọ), Mưa rơi (Dân ca Khơ mú- Tây Bắc), Chim sáo (Dân ca Khơ me – Nam Bộ), Bạn ơi lắng nghe (Dân ca Ba Na), Lý ta lý (Dân ca Bình Trị Thiên). Chuyển soạn: Hồng Phúc.

Ca khúc: Reo vang bình minh (Lưu Hữu Phước), Xôn xao nắng tươi (Nguyễn Hoài Nhân), Quảng Ninh quê em (Xuân Quang), Em yêu vùng mỏ quê em (Bùi Đức Huyên). Chuyển soạn: Hồng Phúc.

Năm thứ ba

- Dân ca:  Đi cấy (Dân ca Thanh hóa), Lý cây bông (Dân ca Nam Bộ). Chuyển soạn : Phương Thúy.

- Ca khúc :  Ngựa phi đường xa (Lê Yên), Xuân chiến khu (Xuân Hồng). Chuyển soạn: Hồng Phúc

Năm thứ tư

- Ca khúc: Tự nguyện (Trương Quốc Khánh). Chuyển soạn: Hồng Phúc.

Năm thứ năm và sáu

chúng tôi xin bổ sung 2 tác phẩm:

+ Bài ca anh giải phóng quân (Xuân Dung chuyển soạn từ ca khúc “Đoàn vệ quốc quân”. ST : Phan Huỳnh Điểu)

+ Ca khúc: Chào sông Mã anh hùng. ST: Xuân Giao. Chuyển soạn : Xuân Dung.

2.1.4.Bổ sung một số bài tập kỹ thuật hỗ trợ.

Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy trong chương trình đào tạo bộ môn đàn Tam thập lục hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long có đưa vào rất nhiều bài tập kỹ thuật. Tuy nhiên, GV chưa khéo léo lồng ghép những bài tập đó để ứng dụng vào các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc mà mình chuẩn bị dạy. Chọn các bài tập có kỹ thuật tương đồng với các bài chuyển soạn sẽ giúp HS làm quen trước với những kỹ năng mới để khi học không còn nhiều bỡ ngỡ và mất quá nhiều thời gian để luyện tập.

Các kỹ thuật được khai thác trong dân ca và ca khúc chuyển soạn:

- Kỹ thuật gõ hai tay luân phiên

- Kỹ thuật chồng âm

- Kỹ thuật song long

- Kỹ thuật vê

- Kỹ thuật rải nốt

- Kỹ thuật hai tay độc lập

Dưới đây , tôi xin lựa chọn một vài bài tập kỹ thuật trong cuốn “Những bài tập kĩ thuật cho đàn Tam thập lục”, tác giả: Xuân Dung – Thạc sĩ Hồng Phúc

 - Bài tập số 16, 17: hỗ trợ cho những bài sử dụng kỹ thuật 2 tay luân phiên, luyện chuyển tay linh hoạt.

- Bài tập số 98, 99 : luyện kỹ thuật đánh chồng âm.

- Bài tập số 125 : Luyện kỹ thuật song long.

- Bài tập số 124 : Luyện kỹ thuật ngắt tiếng.

- Bài tập số 158 : Luyện kỹ thuật vê.

- Bài tập số 172: Luyện kỹ thuật rải nốt.

- Bài tập số 173: Luyện kỹ thuật hai tay độc lập.

2.2. Đổi mới phương pháp giảng dạy.

Sau đây là một số giải pháp mà chúng tôi muốn bổ sung để đổi mới phương pháp giảng dạy các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc cho đàn Tam thập lục hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long.

2.2.1. Phương pháp thuyết trình.

Trước khi vào bài mới, GV nên giới thiệu về bài (nguồn gốc, tính chất, những kĩ thuật cần phải giải quyết…) để HS phần nào nắm bắt được nội dung của bài học. Trong quá trình  giảng dạy, GV cần thuộc những bài dân ca và ca khúc nguyên gốc trước khi hướng dẫn cho HS.

2.2.2.Phương pháp thị phạm

Thị phạm là phương pháp trực quan, truyền nghề, dễ hiểu ở mức độ cao. Phương pháp này tác động tới các giác quan của người học. Qua đó, người học nắm bắt được những yếu tố là những tín hiệu việc đó phải làm như thế nào như: nhìn, nghe, cảm xúc khi nghe những âm thanh . Tất cả những điều đó làm hưng phấn, động viên để người học vượt qua những nhiệm vụ phức tạp. Sử dụng phương pháp này, GV sẽ truyền dạy cho HS thông qua con đường làm mẫu.

2.3. Một số giải pháp khác

2.3.1. Tạo sự say mê, sáng tạo trong học tập

Lối dạy học dựa trên kinh nghiệm cá nhân của GV cần được thay thế bằng việc gợi mở, tạo cho HS có sự say mê, sáng tạo trên nền tảng những kiến thứ có sẵn nhằm tạo sự chuyển biến từ học tập thụ động sang chủ động.

Ở cuối buổi học trước khi vào bài mới, GV có thể giao nhiệm vụ cho các em khi về nhà tìm hiểu về dân ca từng vùng miền của dân tộc, nội dung ca khúc và tác giả sáng tác hoặc những câu hỏi về cấu trúc tác phẩm, chia câu , chia đoạn…

Ngoài ra, GV có thể đưa ra 1 bài dân ca hoặc ca khúc vừa sức với HS và hướng dẫn các em có thể tự chuyển soạn cho cây đàn của mình với sự kết hợp của các kỹ thuật diễn tấu đã học.

2.3.2. Nâng cao phong cách biểu diễn

Phong cách biểu diễn là cách thể hiện tác phẩm nghệ thuật thông qua ngôn ngữ hình thể (nét mặt, ánh mắt,sự chuyển động của cơ thể ). Một bản khi vang lên bởi người chơi ngoài việc đánh đúng nốt, đúng tính chất thôi thì chưa đủ mà khi diễn tấu, phong cách biểu diễn như thế nào quyết định rất nhiều cho sự thành công của tác phẩm đó. Trong quá trình giảng dạy hiện nay, tôi nhận thấy hầu như  HS chưa có ý thức về điều này. Hầu hết các em chỉ đánh đúng nốt, đúng yêu cầu của cô giáo, còn việc sử dụng ngôn ngữ cơ thể kết hợp với bài còn nhiều hạn chế. Vì vậy, khi giảng dạy, GV cần chỉ cho HS thêm về việc sử dụng ngôn ngữ cơ thể vào việc diễn tấu cây đàn.

2.4. Thực nghiệm sư phạm và kết quả thực nghiệm

2.4.1. Thực nghiệm giảng dạy

Tên bài học: Xuân chiến khu. ST: Xuân Hồng. Chuyển soạn: Hồng Phúc.

Đối tượng: HS Trung cấp (năm thứ 3)

Người hướng dẫn: GV Nguyễn Thị Huyền

Mục đích bài giảng: Nâng cao các kỹ năng diễn tấu và xử lý bài chuyển soạn từ ca khúc cho HS

Hình thức tổ chức lớp học : Cá nhân  (1 thầy/ 1 trò)

Chuẩn bị:  GV giao bài và yêu cầu HS tìm hiểu trước về tác giả, tác phẩm.

Bước 1:

GV yêu cầu HS trình bày những hiểu biết của mình về ca khúc “Xuân chiến khu” và tác giả Xuân Hồng. GV lắng nghe, nhận xét và bổ sung ý kiến cho các em. GV tiến hành phân tích bài, chỉ ra những yêu cầu kỹ thuật và thực hành thị phạm cho HS những đoạn có kỹ thuật khó.

Bước 2: Xử lý phần kỹ thuật

Bước 3: Xử lý các yếu tố nghệ thuật..

Bước 4:

- Bổ sung và nhận xét, cho ý kiến sau khi HS hoàn thiện bài.

- GV có thể đệm cho HS hoặc cho các em hòa tấu 2- 3 cây Tam thập lục với nhau.

2.4.2. Kết quả thực nghiệm

Sau 3 tháng tiến hành dạy thực nghiệm cho HS, tôi nhận thấy các em được học theo phương pháp mới đã có sự thay đổi về chất lượng học tập. Phần lớn HS thấy hứng thú hơn, đã chịu khó tìm tòi những kiến thức liên quan đến bài học. Việc được tập những bài tập hỗ trợ cho những kỹ thuật khó trong bài đã đem lại hiệu quả cao, bớt gây khó khăn hơn cho các em. HS đã có sự tiến bộ rõ rệt trong việc xử lý bài và thể hiện phong cách biểu diễn của riêng mình, bước đầu các em đã biết tư duy trong việc biểu cảm, xử lý sắc thái âm nhạc. Bên cạnh đó có những em còn hơi lúng túng và bỡ ngỡ khi tiếp xúc với phương pháp học mới.

Tiểu kết chương 2

Những bài chuyển soạn cho đàn Tam thập lục từ dân ca và ca khúc rất đỗi quen thuộc trong cuộc sống đã giúp chúng ta hiểu và tiếp cận gần hơn với cây đàn. Mỗi bài dân ca lại đưa ta đến với những màu sắc đặc trưng của âm nhạc từng vùng miền trên đất nước Việt Nam. Mỗi ca khúc lại giúp ta đến với những chủ đề âm nhạc, những tâm tư tình cảm của tác giả muốn gửi gắm đến người nghe.

Chương 2 là nội dung chính của đề tài nghiên cứu. Trong chương 2, chúng tôi đã đưa ra một số giải pháp như sau:

- Điều chỉnh nội dung trong chương trình giảng dạy.

- Bổ sung các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc vào chương trình.

- Đổi mới phương pháp giảng dạy để HS có chất lượng học tập tốt hơn.

Sau khi tiến hành dạy thực nghiệm theo các giải pháp trên, chúng tôi nhận thấy các em HS bước đầu đã có những chuyển biến khả quan hơn. Mỗi giờ học đều tạo được sự tìm tòi, hăng say, thích thú cho các em. HS được hiểu sâu hơn về bài học và tự tin hơn khi biểu diễn.

KẾT LUẬN

Đi dọc theo chiều dài đất nước từ Bắc – Trung – Nam, đi đến đâu ta cũng được nghe những làn điệu dân ca của từng vùng miền. Đặc điểm chung của những bài dân ca đó đều miêu tả vẻ đẹp của quê hương đất nước Việt Nam, chứa đựng tình cảm giữa con người với con người, tình yêu đối với dân tộc.

Trong bộ môn đàn Tam thập lục hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ Long, những bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc đều là những bài được đông đảo GV cũng như HS yêu thích, là sự lựa chọn hàng đầu trong việc giảng dạy và học tập. Bên cạnh những mặt tích cực thì còn tồn tại nhiều hạn chế trong việc giảng dạy dân ca và ca khúc chuyển soạn như : số lượng bài bản còn khá khiêm tốn; chưa có giáo trình năm học thứ 2,3,4,5; chương trình giảng dạy sắp xếp chưa hợp lý; phương pháp giảng dạy không thống nhất...

Vì vậy, trong chương 2 chúng tôi đã mạnh dạn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc. Đó là: điều chỉnh, bổ sung thêm các bài dân ca và ca khúc chuyển soạn vào chương trình giảng dạy. Ngoài ra , chúng tôi còn có ý kiến nên đổi mới phương pháp dạy học. Những phương pháp đó là :thuyết trình, thị phạm; tạo cho HS sự say mê, sáng tạo trong học tập và nâng cao nghệ thuật biểu diễn trên cây đàn Tam thập lục.

 

KHUYẾN NGHỊ

Chúng tôi có một vài khuyến nghị trong việc học tập và giảng dạy các bài chuyển soạn từ dân ca và ca khúc cho đàn Tam thập lục hệ Trung cấp 6 năm tại trường Đại học Hạ long như sau :

- Thứ nhất, bổ sung thêm giờ hòa tấu ca khúc và dân ca các vùng miền, thành lập các dàn nhạc nhỏ. Từ đó HS có điều kiện được luyện tập cùng nhau và có môi trường để giao lưu học hỏi.

- Thứ hai, GV bộ môn cần thường xuyên sưu tập, biên tập, tự chuyển soạn các bài dân ca và ca khúc để làm phong phú thêm bài bản trong chương trình giảng dạy.

- Thứ ba, khuyến khích HS tham gia biểu diễn. Thường xuyên tổ chức các buổi biểu diễn trong năm học với những hình thức như biểu diễn trong tổ , trong khoa hoặc trong toàn trường để các em có cơ hội được tiếp xúc với sân khấu.

- Thứ tư, Nhà trường nên quan tâm hơn đến công tác tuyển sinh để thu hút nhiều HS đến với cây đàn Tam thập lục.

Đầu trang
  
English


Các khoa, bộ môn
Khoa Piano
Khoa Dây
Khoa Kèn - Gõ
Khoa Accordion - Guitar- Organ
Khoa nhạc Jazz
Khoa Thanh nhạc
Khoa Âm nhạc Truyền thống
Khoa Sáng tác - Chỉ huy - Âm nhạc học
Khoa Kiến thức Âm nhạc
Khoa Văn hoá và Kiến thức cơ bản

Quảng cáo
Liên hệ quảng cáo
HỌC VIỆN ÂM NHẠC QUỐC GIA VIỆT NAM
77 Hào Nam, Đống Đa, Hà Nội
ĐT: +844 3851 4969 / 3856 1842 - Fax: +844 3851 3545
Website: www.vnam.edu.vn - Email: hvan@vnam.edu.vn