VNAM

Tác giả: Nguyễn Bích Vân
Đề tài: Rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho học sinh, sinh viên nhạc cụ cổ điển phương Tây.
Chuyên ngành: Lý luận âm nhạc
Mã số: 62.21.01.01
Người hướng dẫn: PGS.TS.NSUT. Nguyễn Phúc Linh
Năm: 2010

Tóm tắt luận án:

MỞ ĐẦU

1.Lý do chọn đề tài:
        Con người khi học tập, nghiên cứu hay làm việc ở bất kỳ một lĩnh vực nào cũng cần có bản lĩnh bởi con người luôn chịu tác động của môi trường tự nhiên, của môi trường xã hội và những hoạt động thực tiễn của chính mình.
        Đối với lĩnh vực nghệ thuật âm nhạc, việc học tập và rèn luyện bản lĩnh biểu diễn là rất quan trọng, đặc biệt đối với các chuyên ngành đào tạo tài năng âm nhạc như đào tạo học sinh, sinh viên (HS, SV) nhạc cụ cổ điển phương Tây (NCCĐPT). Có bản lĩnh, các em mới làm chủ được quá trình biểu diễn, thực hiện được mục tiêu, yêu cầu, chất lượng của hoạt động biểu diễn đặt ra. Nhờ đó, các em mới bộc lộ được hết năng lực biểu diễn, khả năng kỹ thuật và thể hiện âm nhạc... Nhiều nghệ sĩ nổi tiếng trước khi ra biểu diễn cũng vẫn còn có cảm giác bồn chồn, xao xuyến, lo lắng cho sự an toàn và thành công trong đêm diễn. Tuy nhiên, do các nghệ sĩ đó đã tích luỹ được nhiều kinh nghiệm qua nhiều cuộc biểu diễn, nên họ có thể ứng phó với những vấn đề về tâm lý thường xuyên phát sinh trong các môi trường biểu diễn khác nhau. Đối với HS, SV, mặc dù đã được lên lớp cẩn thận, đã luyện tập chăm chỉ, nhưng khi ra biểu diễn tại nơi đông người, tại các sân khấu lớn, vẫn có em chưa đạt được sự an toàn về kỹ thuật cũng như sự thể hiện tốt những cảm xúc âm nhạc.
       Có thể thấy rằng nghệ thuật biểu diễn âm nhạc có sự liên quan chặt chẽ tới các yếu tố gắn liền với tâm sinh lý con người. Người nghệ sĩ muốn duy trì phong độ, đạt được sự hưng phấn, xuất thần và sáng tạo trong biểu diễn, phải lao động nghệ thuật một cách công phu và nghiêm túc. Người nghệ sĩ tương lai phải từng bước làm chủ kỹ thuật, nâng cao khả năng thể hiện âm nhạc, làm chủ cây đàn, từ đó hình thành và phát triển năng lực, bản lĩnh biểu diễn. Từ đó, họ mới có thể truyền đạt cái hay, cái đẹp của các tác phẩm âm nhạc đến với công chúng. Thực hiện những chức năng của giáo dục âm nhạc, nghệ thuật biểu diễn hướng tới cái “Chân, Thiện, Mỹ”, hướng con người đến với vẻ đẹp đích thực của nghệ thuật.
         Trong 54 năm qua, nhiệm vụ chiến lược quan trọng hàng đầu của HVÂNQGVN và các trung tâm đào tạo âm nhạc lớn là đào tạo tài năng đỉnh cao và đào tạo những nghệ sĩ biểu diễn có trình độ cao. Trong những thập kỷ đầu, đã có sinh viên Việt Nam đoạt giải quốc tế, nhưng phần lớn đều được đào tạo ở nước ngoài. Trong những năm gần đây, đã có HS, SV đào tạo tại Việt Nam đã đạt được những giải thưởng trong các cuộc thi quốc gia, quốc tế. Trong sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước và hội nhập quốc tế, những thành tựu về nghệ thuật biểu diễn đã có đóng góp phần quan trọng trong việc xây dựng nền Văn hoá Âm nhạc Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng tiềm lực của HS, SV âm nhạc vẫn còn rất lớn, chúng ta vẫn chưa phát huy các điều kiện và khả năng để bồi dưỡng một cách tích cực các tài năng trẻ cho đất nước. Việc rèn luyện năng lực, bản lĩnh biểu diễn là khâu đột phá quan trọng trong đào tạo tài năng đỉnh cao và đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực âm nhạc.
        Phương pháp giáo dục lấy người học làm trung tâm, học theo phương pháp tích cực, tăng cường yếu tố thực hành (học đi đôi với hành), tạo nên sự hoàn chỉnh trong hệ thống đào tạo âm nhạc. Việc chọn lựa HS, SV xuất sắc tham gia các cuộc thi âm nhạc quốc gia, quốc tế sẽ thúc đẩy quá trình nâng cao năng lực, bản lĩnh biểu diễn của các em. Đây là một biện pháp tích cực phục vụ cho việc bồi dưỡng tài năng đỉnh cao, tăng cường việc hội nhập quốc tế trong công tác đào tạo của HVÂNQGVN và các trung tâm đào tạo âm nhạc lớn trên phạm vi toàn quốc.
        Việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn là một vấn đề quan trọng trong qui trình đào tạo âm nhạc. Sự khác biệt trong thể hiện bản lĩnh biểu diễn của HS, SV được hình thành bởi những đặc điểm tâm sinh lý khác nhau, do hoàn cảnh sống, học tập, biểu diễn trong những môi trường văn hoá và kinh tế xã hội khác nhau. Bản lĩnh biểu diễn âm nhạc còn thể hiện sự khác biệt giữa các quốc gia trên thế giới, giữa phương Đông và phương Tây, giữa các vùng miền, giữa các dân tộc trong cùng một đất nước... Nghiên cứu về phương pháp giảng dạy và học tập là điều cần thiết, nhằm phát huy những thế mạnh, khắc phục những khó khăn trong việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn. Công tác nghiên cứu này giúp tìm ra những giải pháp phù hợp với hoàn cảnh thực tế và đặc điểm tâm sinh lý của HS, SV Việt Nam. Đây là một vấn đề cấp thiết cần được nghiên cứu một cách khoa học nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo âm nhạc.
          Hiện nay, HVÂNQGVN đang tiến hành xây dựng Bộ môn Phương pháp Sư phạm Chuyên ngành độc lập cho bậc ĐH. Việc nghiên cứu thành công đề tài này sẽ đóng góp cho lĩnh vực nghiên cứu và giảng dạy môn Tâm lý biểu diễn cho HS, SV.
          Những công trình nghiên cứu về Sư phạm Biểu diễn Âm nhạc, về Nghệ thuật Biểu diễn NCCĐPT trên thế giới và Việt Nam là những cơ sở khoa học để chúng tôi có thể tiến hành nghiên cứu đề tài này.

2. Lịch sử đề tài
          Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về sự hình thành và phát triển năng lực, bản lĩnh biểu diễn của HS, SV. Các nghiên cứu này mang tính chất chuyên khảo hoặc được nghiên cứu đan xen với vấn đề khác trong các giáo trình về Lịch sử hoặc các giáo trình Phương pháp Sư phạm cho các Chuyên ngành Biểu diễn.
         Ở Việt Nam đã có một số Luận án Tiến sĩ về Lịch sử Nghệ thuật Biểu diễn, về Phương pháp sư phạm cho các NCCĐPT. Trong Luận án Tiến sĩ “Nghệ thuật Piano Việt nam” của GS.TS.NGND Trần Thu Hà (1987), tác giả đã trình bày sự phát triển của nghệ thuật biểu diễn Piano Việt Nam, nghệ thuật biểu diễn của một số nghệ sĩ Piano trẻ giai đoạn đầu và nghệ thuật xử lý tác phẩm Việt Nam…Trong Luận án Tiến sĩ “Sự hình thành và phát triển nghệ thuật đàn Violon ở Việt nam” của GS.TS.NSƯT Ngô Văn Thành (1996), tác giả đã đề cập đến việc rèn luyện trí tuệ cho HS, SV đàn Violon...;Trong Luận án Tiến sĩ của PGS.TS.NSUT Nguyễn Phúc Linh (1996), tác giả đã nghiên cứu “Một số đặc điểm về phương pháp biểu hiện của kèn gỗ giao hưởng trong các tác phẩm Việt Nam”. Trong Luận án Tiến sĩ “Nghệ thuật Accordeon đương đại Việt Nam” của PGS.TS.NSUT Lưu Quang Minh (2002), tác giả đã đề cập đến sự thả lỏng trong chơi đàn, đổi mới quy trình trong việc đào tạo đàn Accordeon.. Luận án Tiến sĩ “Quá trình du nhập và phát triển Kèn Clarinette ở Việt Nam” của TS.NGƯT Vũ Đình Thạch, Luận án Tiến sĩ “Sự phát triển nghệ thuật đàn Piano Việt Nam” của TS. Nguyễn Minh Anh, Luận án Tiến sĩ của TS. Ngô Hoàng Linh... Các tác giả đã đưa ra những vấn đề trong từng khía cạnh của rèn luyện bản lĩnh biểu diễn, hoặc đi sâu nghiên cứu nghệ thuật biểu diễn của từng bộ môn nhất định. Tuy nhiên, chưa có ai đi vào nghiên cứu một đề tài tổng hợp, bao quát, rút ra những nét chung về rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho HS, SV NCCĐPT. Được sự hướng dẫn và tạo điều kiện của các giáo sư, tôi mạnh dạn lựa chọn và nghiên cứu đề tài “ Rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho học sinh, sinh viên nhạc cụ cổ điển phương Tây” nhằm cân bằng giữa việc rèn luyện năng lực biểu diễn và bản lĩnh biểu diễn.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
        Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thày và trò các bộ môn Nghệ thuật Biểu diễn NCCĐPT. Phạm vi của đề tài đi sâu vào nghiên cứu những yếu tố quan trọng trong việc hình thành năng lực biểu diễn và rèn luyện bản lĩnh biểu diễn.

4. Mục đích nghiên cứu
          Mục đích nghiên cứu của luận án nhằm đưa ra những phương pháp và giải pháp để rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho HS, SV NCCCĐPT:
         Muốn rèn luyện bản lĩnh biểu diễn, trước tiên HS, SV phải có năng lực biểu diễn tốt. Từ đó, các em có thể xây dựng một nền tảng kỹ thuật vững chắc, một khả năng thể hiện âm nhạc phong phú. Sự hoàn thiện về mặt kỹ thuật sẽ tăng cường tâm lý tự tin, củng cố ý chí cho các em khi ra biểu diễn. Các em còn phải rèn luyện cả về mặt kiến thức và kỹ thuật để thể hiện tốt nội dung của tác phẩm, phong cách âm nhạc tác giả, tác phẩm qua các thời đại. Đây chính là cơ sở để người nghệ sĩ tương lai có sự độc lập, sáng tạo trong học tập và biểu diễn, từ đó dẫn tới sự hấp dẫn và thuyết phục thính giả trong nghệ thuật biểu diễn.
          Vai trò của người thày là yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo các thế hệ nghệ sĩ tương lai, những người có bản lĩnh biểu diễn vững vàng, những nghệ sĩ tài năng cho đất nước. Người thày đã đang và sẽ phải không ngừng học tập, nghiên cứu, đổi mới và nâng cao phương pháp sư phạm để hướng dẫn, dìu dắt cho HS, SV có phương pháp học tập, nghiên cứu, biểu diễn một cách khoa học. Bên cạnh những yêu cầu về năng khiếu âm nhạc, HS, SV còn cần được gia đình, nhà trường và xã hội tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình hình thành năng lực biểu diễn và rèn luyện bản lĩnh biểu diễn. Việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho HS, SV bao gồm các yếu tố như việc rèn luyện cho các em có ý chí, sự say mê trong học tập và biểu diễn, tạo cho các em sự chủ động, sự tự tin và ý thức sáng tạo trong nghệ thuật biểu diễn âm nhạc.
        Muốn rèn luyện bản lĩnh biểu diễn, việc đổi mới quy trình đào tạo là một vấn đề mang tính tất yếu, khách quan. Việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo HS, SV ở mặt bằng chung cũng như trong đào tạo tài năng đỉnh cao, đào tạo nghệ sĩ hoà tấu thính phòng và giao hưởng trình độ cao. Việc tăng cường yếu tố thực hành giúp cho HS, SV làm quen với các môi trường biểu diễn khác nhau có vai trò rất quan trọng đối với các em…

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
         Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Duy vật Biện chứng và Duy vật Lịch sử, đường lối Văn hoá, Văn nghệ của Đảng Cộng Sản Việt Nam...
           Luận án còn sử dụng những phương pháp nghiên cứu như: khảo sát thực nghiệm, phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, đối chiếu, quy nạp, diễn giải… Ngoài ra, luận án còn sử dụng phương pháp nghiên cứu ứng dụng, tiếp thu một số thành quả nghiên cứu đã có từ trước có liên quan đến đề tài nghiên cứu này để học tập, kế thừa và phát triển tiếp các thành quả nghiên cứu đã đạt được...

6. Ý nghĩa khoa hoc và đóng góp mới của đề tài:
          Luận án sau khi hoàn thành với sự chỉ dẫn của các giáo sư và sự giúp đỡ của các bạn đồng nghiệp sẽ có một ý nghĩa khoa học thiết thực, góp phần trong việc nghiên cứu nghệ thuật biểu diễn và đề ra những phương pháp, giải pháp trong việc hình thành năng lực biểu diễn và rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho HS, SV NCCĐPT tại Việt Nam.
         Đề tài còn phục vụ cho việc thực hiện mục tiêu, chính sách đào tạo của nhà nước, thực hiện sứ mạng của HVÂNQGVN và các cơ sở đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp trên phạm vi toàn quốc là đào tạo tài năng đỉnh cao, bồi dưỡng học sinh thi quốc gia, quốc tế. Từ đó, các cơ sở đào tạo âm nhạc sẽ cung cấp cho xã hội những nghệ sỹ biểu diễn tài năng, góp phần đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao và nâng cao dân trí...

Đóng góp mới của đề tài:
1) Đây là công trình đầu tiên nghiên cứu một cách bao quát, tổng hợp về sự hình thành năng lực biểu diễn và rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho HS, SV NCCĐPT Việt Nam.
2) Luận án giới thiệu 5 vai trò của người thày trong quá trình đào tạo, 13 yêu cầu đối với một người thày dạy tốt...
3) Luận án đưa ra các tiêu chí để phát triển kỹ thuật diễn tấu cho HS, SV như làm chủ cây đàn, tư thế chơi đàn đúng, nắm vững các kỹ thuật cơ bản của các NCCĐPT.
4) Luận án nghiên cứu sự phát triển kỹ thuật diễn tấu cho HS, SV qua học gamme, học etude; Giới thiệu một số hiện tượng tâm lý nảy sinh khi học gamme, etude và đề xuất các biện pháp giải quyết; Nghiên cứu sự hấp dẫn thuyết phục của các yếu tố kỹ thuật đối với khán thính giả.
5) Luận án đưa ra các yêu cầu để phát triển khả năng thể hiện âm nhạc từ lứa tuổi nhỏ với 8 cấp độ khác nhau; đề ra các phương pháp sư phạm thích hợp nhằm đạt tới sự hấp đẫn thuyết phục khán thính giả thông qua việc rèn luyện tai nghe, tư duy âm nhạc, sức tưởng tượng, sự sáng tạo, cảm xúc âm nhạc với các cấp độ khác nhau. Luận án còn nghiên cứu sự phát triển năng lực biểu diễn cho HS, SV thông qua việc học tác phẩm Đương đại; Phân tích 15 ví dụ giới thiệu các kỹ thuật mới trong việc biểu diễn các tác phẩm Đương đại của NCCĐPT; Phân loại 77 tác phẩm âm nhạc do các nhạc sĩ Việt Nam sáng tác và 12 tuyển tập do các GS.TS đầu ngành biên soạn phục vụ công tác đào tạo NCCĐPT. Việc nghiên cứu sâu về những tác phẩm Việt Nam nhằm nâng cao năng lực biểu diễn và bồi dưỡng tâm hồn dân tộc, góp phần hình thành phong cách biểu diễn riêng cho người nghệ sĩ tương lai.
6) Luận án ngiên cứu một số hiện tượng nảy sinh khi HS, SV ra biểu diễn. Phân loại bản lĩnh biểu diễn thành bản lĩnh “bẩm sinh” và bản lĩnh qua rèn luyện.
7) Luận án còn đề cập tới các vấn đề rèn luyện ý chí, sự say mê, lòng yêu nghề, lòng tự hào dân tộc qua việc giáo dục hoài bão để trở thành người nghệ sĩ nổi tiếng; giáo dục ý chí khắc phục mọi khó khăn khách quan và chủ quan trong quá trình học tập và biểu diễn cho HS, SV.
8) Rèn luyện sự tự tin cho HS, SV trong quá trình biểu diễn với các phương pháp rèn luyện khác nhau như sự tập trung tư tưởng cao độ, việc rèn luyện tư duy, trí nhớ, khả năng làm chủ tai nghe, tốc độ, khả năng chế ngự sự lo lắng, sợ hãi khi ra biểu diễn, làm quen và thích nghi với các môi trường biểu diễn khác nhau...
9) Luận án còn đề ra các phương pháp và giải pháp trong việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho HS, SV ở mặt bằng chung qua việc rèn luyện ở trên lớp, qua thi và biểu diễn thực hành; việc tích luỹ vốn bài...
10) Luận án nghiên cứu một số phương pháp và giải pháp trong việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn phục vụ đào tạo tài năng đỉnh cao, qua việc đào tạo HS, SV thi quốc gia, quốc tế như tạo điều kiện cho thày và trò tìm hiểu thông tin về các cuộc thi; Tầm quan trọng trong việc lựa chọn các tác phẩm, sắp xếp và huấn luyện chương trình thi cho phù hợp với từng thí sinh, từng cuộc thi; Giới thiệu một số kinh nghiệm tập luyện, làm quen, cọ sát với các môi trường thi và biểu diễn khác nhau; Sự chăm sóc của thày, của gia đình và nhà trường trong các giai đoạn trước, trong và sau cuộc thi...
11) Một số phương pháp trong rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho các nhạc công hoà tấu thính phòng và giao hưởng.
12) Một số phương pháp tự học, tự rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho HS, SV.
13) Sử dụng Công nghệ Thông tin trong việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn.

7. Bố cục của Luận án:
        Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục và Tài liệu tham khảo, Luận án có kết cấu hai chương:
Chương I:    NHỮNG YẾU TỐ QUAN TRỌNG TRONG VIỆC
                      HÌNH THÀNH NĂNG LỰC BIỂU DIỄN
Chương II:   RÈN LUYỆN BẢN LĨNH BIỂU DIỄN

Chương I
NHỮNG YẾU TỐ QUAN TRỌNG TRONG VIỆC
HÌNH THÀNH NĂNG LỰC BIỂU DIỄN

        Để hình thành được năng lực biểu diễn cho HS, chúng ta thấy cần có nhiều yếu tố khác nhau. Trong đó, yếu tố có tầm quan trọng bậc nhất là phải có được một đội ngũ những người thày giỏi, phải tuyển chọn được những HS có năng khiếu âm nhạc cùng với sự quan tâm, tạo mọi điều kiện của gia đình, nhà trường và xã hội. Việc xây dựng cho HS một nền tảng kỹ thuật vững chắc, một khả năng thể hiện âm nhạc phong phú là hết sức cần thiết. Sự hoàn thiện về mặt kỹ thuật sẽ giúp tâm lý tự tin, củng cố ý chí cho các em khi ra biểu diễn. Không những vậy, người HS còn phải thể hiện tốt tác phẩm âm nhạc, thể hiện tốt phong cách âm nhạc qua các thời đại. Đây chính là cơ sở để người nghệ sĩ tương lai có sự độc lập, sáng tạo trong học tập và biểu diễn nhằm đạt được sự hấp dẫn và thuyết phục trong nghệ thuật biểu diễn.
1.1.Vai trò của người thày trong quá trình đào tạo.
        Để đào tạo được những nghệ sĩ biểu diễn xuất sắc phải giải quyết được mối quan hệ đầy mâu thuẫn giữa sự có hạn của thời gian đào tạo với sự phong phú vô hạn của nghệ thuật biểu diễn, đảm bảo tính hệ thống và phù hợp với qui luật khách quan của sự phát triển. Với đặc thù đào tạo một thày, một trò, thời gian đào tạo dài, Luận án giới thiệu vai trò quan trọng của người thày như sau:
           Người thày có vai trò phát triển các các tiêu chí năng khiếu; là người truyền kiến thức nên cần có kiến thức sâu rộng về âm nhạc; có kiến thức sâu rộng và tài năng về nghệ thuật biểu diễn với vai trò là người truyền nghề; có vai trò trong việc hoạch định tiến độ, lộ trình phát triển, đánh giá khả năng phát triển và thiên hướng phát triển của học trò; Là người thày thuốc giỏi có thể “kê đơn, bốc thuốc” cho phù hợp với từng em… Người thày còn có ảnh hưởng đến HS, SV phong cách trong nghệ thuật biểu diễn... Cùng với thày thày dạy chuyên môn, thày dạy các môn kiến thức, “người thày cuộc sống” giúp cho các em hình thành năng lực, rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho đến khi các em trưởng thành.
        Luận án nêu 07 yêu cầu đối với một người thày dạy tốt; Luận án nêu 8 vấn đề trong phương pháp đào tạo: Giới thiệu Biểu 1.1
1.2. Phân loại HS, SV với những ảnh hưởng của gia đình, nhà trường và xã hội
         Việc nghiên cứu tâm sinh lý của HS, SV là yếu tố quan trọng, ảnh hưởng tới quá trình học tập và đặc biệt có liên quan đến việc hình thành năng lực biểu diễn cho các em..
1.2.1. Để rèn luyện năng lực biểu diễn đòi hỏi phải tuyển chọn được những HS có năng khiếu âm nhạc
1.2.2. Tính thời gian và tính cá thể trong quá trình rèn luyện năng lực biểu diễn
        Người thầy phải phân biệt được sự khác nhau về tâm sinh lý và khả năng âm nhạc của HS, SV ở từng độ tuổi, ở cùng lứa tuổi…
1.3. Yêu cầu về kỹ thuật
       Trong NCCĐPT, có các nhạc cụ chơi trong Dàn nhạc Giao hưởng như nhóm nhạc cụ Dây, Kèn, Gõ; có các nhạc cụ phím như Piano, Accordeon... Mỗi nhạc cụ đều có kỹ thuật diễn tấu đặc thù và riêng biệt. Tuy nhiên, các nhạc cụ này đều có những yêu cầu chung để phát triển kỹ thuật trong quá trình hình thành năng lực biểu diễn.
1.3.1. Những tiêu chí để phát triển kỹ thuật cho học sinh
       HS cần làm chủ cây đàn, có tư thế chơi đàn đúng và nắm vững các kỹ thuật cơ bản. Khi chơi đàn, các em không những cần thả lỏng cơ thể mà còn cần đến sự điều khiển của Hệ Thần kinh tác động đến xương, gân, cơ bắp của hai tay và các bộ phận cơ thể liên quan đến việc phát âm trên nhạc cụ với những lực độ nhất định. Vì vậy, còn có quá trình khống chế cơ bắp cũng như sự thông suốt trong điều khiển của Hệ Thần kinh trong quá trình chơi đàn. HS, SV cũng cần có kiến thức về Hệ thống Thần kinh, về sự phối hợp hoạt động của các bộ phận trong cơ thể với các quá trình tâm lý, trạng thái tâm lý...
1.3.2. Phát triển kỹ thuật qua học gamme
         Việc học gamme đã giúp phát triển kỹ thuật ngón bấm, kỹ thuật phát âm, rèn luyện tai nghe, khả năng thể hiện cho HS...; Có tác động tốt đến việc biểu diễn etude và các tác phẩm âm nhạc...
1.3.3. Phát triển kỹ thuật qua việc học etude:
a) Etude để rèn kỹ thuật. etude rèn luyện kỹ thuật và thể hiện âm nhạc, etude được dùng để biểu diễn như một tác phẩm độc lập...
b) Có giáo trình etude luyện kỹ thuật ngón bấm, tạo tiếng đàn, thay đổi nhịp, tiết tấu, luyện hợp âm, quãng...
c) Giới thiệu một số hiện tượng tâm lý khi học, biểu diễn etude:
- Đối với các etude chạy ngón tốc độ nhanh, mang tính chất ‘‘chuyển động không ngừng’’, các em thường có tâm lý sợ chơi ‘‘vấp’’ nên thường chơi với tốc độ chậm hơn quy định. Ngược lại, có em khỉ ra biểu diễn do hồi hộp nên không làm chủ được tốc độ, có thể chơi quá nhanh so với yêu cầu và khả năng của bản thân nên. Với tâm lý này, có thể cho các em tập với máy gõ nhịp. Từ tốc độ chậm, các em có thể làm chủ kỹ thuật, nâng dần tốc độ tới tempo quy định...
1.3.4. Tác động của yếu tố kỹ thuật tới sự hấp dẫn và thuyết phục khán thính giả.
         Kỹ thuật có vẻ đẹp riêng, nhiều khi người nghe cũng có nhu cầu thưởng thức về kỹ thuật và sự sáng tạo trong nghệ thuật biểu diễn của từng nghệ sĩ.

1.4. Yêu cầu về thể hiện âm nhạc
         Trong việc hình thành năng lực biểu diễn của HS, bên cạnh yêu cầu đặt nền móng kỹ thuật và phát triển kỹ thuật cao còn cần sớm phát triển khả năng thể hiện âm nhạc của HS.
1.4.1. Vấn đề rèn luyện khả năng thể hiện âm nhạc từ lứa tuổi nhỏ:
      Với quan niệm đào tạo như trên, chúng ta có thể rút ngắn thời gian để hình thành năng lực biểu diễn trong đào tạo các tài năng âm nhạc trẻ tuổi. Luận án giới thiệu khả năng thể hiện của HS chia thành 8 mức độ khác nhau (Biểu 1.4)…
1.4.2. Tác động của thể hiện âm nhạc tới sự hấp dẫn và thuyết phục khán, thính giả.
a) Biểu diễn với tai nghe âm nhạc chuẩn xác, có thẩm mỹ âm nhạc tinh tế, tạo được những âm thanh phù hợp với phong cách thời đại, tác giả, tác phẩm…
b) Biểu diễn với tư duy âm nhạc mạch lạc, sáng sủa về giai điệu, phân câu, sự chuẩn xác trong tốc độ (Tempo) và tiết tấu (Rythm), sự hoàn thiện trong việc thể hiện (Interpretation), âm thanh (Sound) và cường độ âm thanh (Dinamics) …
c) Trí tưởng tượng phong phú được phát huy trong biểu diễn âm nhạc.
d) Sự sáng tạo của cá nhân nghệ sĩ biểu diễn trong nghệ thuật diễn tấu.
e) Sự giàu có về xúc cảm âm nhạc trong nghệ thuật biểu diễn:
1.4.3. Một số vấn đề trong việc thể hiện tác phẩm mới Đương đại :
       Việc học và biểu diễn tốt các tác phẩm đương đại sẽ là một yếu tố không thể thiếu trong việc rèn luyện năng lực biểu diễn một cách toàn diện. HS, SV phải có sự chuẩn bị, làm quen, tích lũy đủ kiến thức về các phong cách âm nhạc trước đó, rèn luyện kỹ thuật từng bước đến độ chín để có thể làm chủ được những tác phẩm mới Đương đại.
        - HS, SV nên khắc phục tâm lý quen nghe và biểu diễn âm nhạc Cổ điển. Cần rèn trí nhớ âm nhạc tốt, làm quen với giai điệu khó thuộc, những kỹ thuật đặc trưng hoặc ngoài tính năng nhạc cụ (ví dụ 1.2 đến ví dụ 1.16).
1.4.4. Thể hiện tốt tác phẩm Việt Nam như là một phương pháp bồi dưỡng tâm hồn dân tộc cho HS, SV.
      Thông qua việc học các tác phẩm Việt Nam, HS, SV được phát triển kỹ thuật diễn tấu, bồi dưỡng tâm hồn dân tộc, biểu diễn đúng phong cách tác phẩm Việt Nam; từng bước hình thành phong cách riêng của người nghệ sĩ tương lai khi biểu diễn các tác phẩm âm nhạc quốc tế với tư duy, tình cảm và tâm hồn của con người Việt Nam, mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam.

Tiểu kết chương I
        Để hình thành được năng lực biểu diễn cho HS, chúng ta thấy cần có được một đội ngũ những người thày giỏi, phải tuyển chọn được những HS có năng khiếu âm nhạc cùng với sự quan tâm, tạo mọi điều kiện của gia đình, nhà trường và xã hội; Xây dựng cho HS một nền tảng kỹ thuật vững chắc, một khả năng thể hiện âm nhạc phong phú là hết sức cần thiết. Sự hoàn thiện về mặt kỹ thuật sẽ giúp tâm lý tự tin, củng cố ý chí cho các em khi ra biểu diễn. Người HS còn phải thể hiện tốt tác phẩm âm nhạc. Đây chính là cơ sở để người nghệ sĩ tương lai có sự độc lập, sáng tạo trong học tập và biểu diễn nhằm đạt được sự hấp dẫn và thuyết phục trong nghệ thuật biểu diễn.


Chương II
RÈN LUYỆN BẢN LĨNH BIỂU DIỄN

         Rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho HS là rèn luyện cho các em có ý chí, say mê, khắc phục mọi khó khăn trong học tập và biểu diễn; Tạo cho HS có sự chủ động, sự tự tin và ý thức sáng tạo trong nghệ thuật biểu diễn; Muốn rèn luyện được bản lĩnh biểu diễn vững vàng, việc đổi mới quy trình đào tạo là một vấn đề mang tính tất yếu, khách quan. Góp phần nâng cao chất lượng đào tạo HS ở mặt bằng chung, trong đào tạo tài năng đỉnh cao và đào tạo nghệ sĩ hoà tấu thính phòng và giao hưởng trình độ cao. Đặc biệt, việc tăng cường yếu tố thực hành trong biểu diễn giúp cho HS làm quen với những môi trường biểu diễn khác nhau, biết sử dụng công nghệ Thông tin có vai trò rất quan trọng trong việc rèn luyện và phát triển bản lĩnh biểu diễn…
2.1. Phân loại bản lĩnh biểu diễn.
      - Luận án giới thiệu một số hiện tượng trong quá trình HS, SV thực hành biểu diễn như có em biểu diễn chưa đạt được sự chuẩn xác về cao độ, chưa đúng những quy định nhịp phách, tiết tấu, tốc độ, có hiện tượng về trí nhớ, diễn tấu còn chưa mạch lạc, hợp lý, chưa giàu cảm xúc và hình ảnh nghệ thuật, chưa có hiểu biết sâu sắc về phong cách âm nhạc...
        - Nguyên nhân do HS, SV còn ít kinh nghiệm làm quen với môi trường biểu diễn, thiếu sự tập trung cao độ trong quá trình biểu diễn, do hệ thần kinh của HS, SV đã không làm chủ được hoạt động của cơ thể... Nó ảnh hưởng đến kết quả học tập, thi và biểu diễn. (Biểu 2.1- Một số diễn biến tâm sinh lý thường xảy ra trong quá trình biểu diễn của HS, SV).
2.1.1. Bản lĩnh biểu diễn “bẩm sinh” :
        HS có bản lĩnh “bẩm sinh” thường yêu thích việc biểu diễn, bộc lộ khả năng, sở trường biểu diễn trước đông người; bạo dạn, tự tin, hồ hởi, say sưa khi lên biểu diễn trước công chúng; Yếu tố “bẩm sinh” liên quan chặt chẽ tới năng khiếu, gien di truyền, chịu ảnh hưởng của môi trường sống, truyền thống gia đình, môi trường giáo dục, đặc điểm tâm sinh lý, cá tính…
2.1.2. Bản lĩnh biểu diễn qua rèn luyện:
         Khi rèn luyện bản lĩnh biểu diễn, đòi hỏi HS phải có tài năng. Từ đó, người thày cần tìm ra cho mỗi em một phương cách riêng để rèn luyện bản lĩnh biểu diễn qua quá trình học tập, rèn luyện lâu dài của HS từ lứa tuổi nhỏ, được tiến hành thường xuyên và theo một lộ trình có tính toán khoa học và phải phù hợp với từng hoàn cảnh và từng lứa tuổi của HS, SV.
2.2. Rèn luyện ý chí, sự say mê, lòng yêu nghề cho HS, SV
              Ý chí là tính năng động của ý thức biểu hiện ở khả năng xác định mục tiêu cho hành động, huy động sức mạnh của bản thân để khắc phục khó khăn bên trong và bên ngoài nhằm thực hiện mục tiêu đó. Ý chí, nghị lực cần kết hợp với phương pháp học tốt, có tính khoa học và nghệ thuật cao.
2.2.1. Xác đinh mục tiêu học tập và biểu diễn
- Giáo dục cho các em có hoàn bão để trở thành người nghệ sĩ biểu diễn có trình độ cao, có khả năng hội nhập quốc tế.
- HS, SV cần tập trung tư tưởng; Nắm vững nội dung chương trình, giáo trình và những yêu cầu của thày; Đề xuất những câu hỏi về những vấn đề chưa hiểu; Phương pháp học tập, nghiên cứu khoa học và đủ thời lượng cần thiết...
3.2.2. Khắc phục mọi khó khăn khách quan và chủ quan:
a)Bản lĩnh biểu diễn không phải là một thuộc tính tâm lý bất biến.          Mặt trái của nền kinh tế thị trường cũng có những tác động nhất định đối với ý chí, sự say mê, lòng yêu nghề của HS.
b) Khắc phục khó khăn chủ quan: HS cần vượt qua các khó khăn như những hạn chế về điều kiện cơ thể, khúc mắc về kỹ thuật; khó khăn trong việc thể hiện âm nhạc, phòng chống các cố tật...
3.2.3. Rèn luyện ý chí, sự say mê trong biểu diễn
a) Các yếu tố tạo nên ý chí và sự say mê, lòng yêu nghề có liên quan mật thiết đến nhau và bổ trợ cho nhau.
b) Tầm quan trọng thể lực. Biểu đồ 2.3; 2.4.
2.3. Rèn luyện tâm lý tự tin khi ra biểu diễn:
        Sự rèn luyện kiên trì để có được sự tự tin có một vị trí quan trọng trong nghệ thuật biểu diễn.
2.3.1. Tính ổn đinh trong tâm lý biểu diễn:
         Theo L.X.Vư-gốt-xki, nhà tâm lý học nổi tiếng người Nga, "việc dạy HS sẽ có tác dụng tốt khi nó đi trước sự phát triển một chút". Việc chọn bài hay cũng giúp cho HS thêm hứng thú để học tập. Làm sao để mỗi buổi lên lớp đầy hứng thú, say mê và mới mẻ.
2.3.2.Rèn luyện tâm lý tự tin:
a)Rèn luyện ý thức và tư duy cho HS:
       Cần rèn cho HS thói quen tiếp cận tác phẩm âm nhạc bằng cách vận dụng những kiến thức và sự hiểu biết trong việc thể hiện những hình tượng âm nhạc.
b) Kiểm soát trí nhớ :
       Các em cần thuộc bài kỹ để khi ra bất kỳ sân khấu với ảnh hưởng về tâm lý ở mức độ nào cũng không để ảnh hưởng đến trí nhớ âm nhạc.
c) Tăng cường sự chủ động, tự tin cho HS qua việc rèn tốc độ (tempo)
d) Kiểm soát chất lượng âm thanh:
        Rèn luyện cho HS có khả năng ‘‘nghe trước’’ hay hình dung trước ra những âm thanh mình sẽ chơi là hết sức quan trọng.
e) Sự phối hợp nhịp nhàng giữa sự thả lỏng cơ thể với sự khống chế điều khiển hai tay cũng như các bộ phận có liên quan tới việc chơi đàn:
f) Rèn ý thức chủ động:
       Khi ra biểu diễn các em cần chủ động trên sân khấu, cần ổn định được tâm lý, chế ngự được bản thân, không nên“run sợ”...
2.3.3. Một số hoạt động trong quy trình biểu diễn
a) Sự chuẩn bị trước khi ra biểu diễn
b) Những động tác cần thiết trên sân khấu;
c)Những trạng thái tâm lý khi học sinh ra biểu diễn;
d) Làm quen với môi trường biểu diễn: Có một số yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý của các em khi ra biểu diễn như địa điểm biểu diễn, tiếng ồn; số lượng khán giả, tính chất và chất lượng khán giả; thời tiết...
      - Cần giải thích cho các em rằng việc biểu diễn trước công chúng là điều bình thường và họ cần có ý chí đối mặt với sự lo lắng, hồi hộp...   Huấn luyện cho HS cách thả lỏng và kiểm soát các cơ khi các em cảm thấy sợ hãi.
Biểu đồ 2.7. HS, SV tự cho điểm để sắp xếp sự thiếu tự tin của bản thân
2.4. Đổi mới quy trình đào tạo để rèn luyện bản lĩnh biểu diễn.
       Đó chính là lộ trình thực hiện học đi đôi với hành, nhằm tăng cường việc rèn luyện bản lĩnh cho HS, SV, dựa trên những yêu cầu thực tiễn trong ngành nghề và đòi hỏi của xã hội.
2.4.1. Rèn luyện bản lĩnh biểu diễn có tính chuyên nghiệp
         Rèn luyện bản lĩnh biểu diễn có tính chuyên nghiệp phù hợp với yêu cầu mặt bằng đào tạo chung.

a)Rèn luyện bản lĩnh biểu diễn ở trên lớp:
         Sau khi HS học thuộc bài là thực hành biểu diễn ngay từ khi các em trả bài, chơi từ đầu tới cuối bài, không nên bắt HS dừng lại để chỉnh sửa bài khi vừa mới chơi được vài nốt hay vài câu nhạc.
b) Việc chọn bài và tích luỹ vốn bài để biểu diễn: Người thày có vai trò hết sức quan trọng trong việc chọn bài phù hợp với trình độ, đặc điểm tâm sinh lý, với thế mạnh của từng HS.
        Chúng ta cần giúp các em ôn luyện và nâng cao thường xuyên các bài đã học để duy trì phong độ biểu diễn, bảo toàn và phát triển khả năng về kỹ thuật và thể hiện đã đạt được.
c) Rèn luyện bản lĩnh qua thi và biểu diễn: Bản lĩnh biểu diễn của HS được nâng cao giúp cho kết quả thi có chất lượng cao
d) Thực hành trong biểu diễn học thuật:
         Giáo dục xét như sự chuẩn bị, sự chuẩn bị càng chu đáo và càng gần với thực tế cuộc sống thì hiệu quả của nó càng cao. Biểu 2. 9.
2.4.2. Rèn luyện bản lĩnh biểu diễn với yêu cầu ở mức độ chuyên nghiệp cao
         Ở những HS có năng khiếu xuất sắc, có ý chí, có một quá trình rèn luyện dưới sự dẫn dắt của người thày tận tâm mới giảm dần tâm lý sợ kỹ thuật khó và vượt qua các kỹ thuật cao cấp một cách dễ dàng. Thày và trò dành phần lớn thời gian để nghiên cứu nội dung nghệ thuật của tác phẩm, cách thể hiện tác phẩm sao cho hay, hấp dẫn và thuyết phục được người nghe.
a) Rèn luyện khả năng, bản lĩnh biểu diễn phục vụ cho việc đào tạo tài năng âm nhạc và cử HS, SV đi dự các kỳ thi quốc tế.
b)Những bài học kinh nghiệm qua các cuộc thi âm nhạc quốc gia và quốc tế. Chúng ta cần có kế hoạch bồi dưỡng trọng điểm vào một số HS có năng khiếu xuất sắc ở mỗi cấp học, xây dựng những qui trình đào tạo riêng cho từng nhạc cụ...
       - Thày và trò cần có đầy đủ thông tin về cuộc thi để có được sự lựa chọn tác phẩm phù hợp và độc đáo; phát huy được những ưu điểm, thế mạnh, phù hợp với thí sinh Việt Nam… Tất cả chương trình biểu diễn phải được hoàn chỉnh cả về kỹ thuật, nghệ thuật và bản lĩnh sân khấu tốt với phong cách riêng đặc sắc của từng nghệ sĩ biểu diễn...
c) Một số giải pháp nhằm tăng cường khả năng, bản lĩnh biểu diễn:                    Tổ chức biểu diễn ở mọi hoàn cảnh với những môi trường khác nhau. Cần xác định rằng đi thi quốc tế không phải đã giành giải ngay mà còn phải cọ sát, làm quen. Tăng cường ngân sách đầu tư, chuẩn bị tốt về sức khoẻ cho thày và trò trước, trong và sau khi biểu diễn hoặc thi Concours...
2.4.3. Rèn luyện khả năng, bản lĩnh biểu diễn cho việc đào tạo nghệ sĩ thính phòng và dàn nhạc:
       Luận án giới thiệu tầm quan trọng và 6 yêu cầu trong việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn trong dàn nhạc và hoà tấu thính phòng
2.4.4. Rèn luyện bản lĩnh biểu diễn qua việc tự học:
          Luận án giới thiệu 14 phương pháp tự học, tự nghiên cứu, và tự tổ chức thực hành cho HS, SV. Bản lĩnh biểu diễn có thể được hỗ trợ bởi gia đình. Biểu đồ 2.10. Môi trường rèn luyện bản lĩnh biểu diễn.
        2.4.5. Ứng dụng Công nghệ Thông tin trong việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn.
a) Ứng dụng công nghệ tin học để tăng cường rèn luyện bản lĩnh biểu diễn.
b) Sử dụng Internet để truy cập thông tin về các hoạt đông biểu diễn của các nước trên thế giới
c) Rèn luyện kỹ năng nghe và xây dựng những giáo trình điện tử phục vụ cho việc nâng cao khả năng biểu diễn.
Tiểu kết chương II

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

        Bước sang thế kỷ XXI, Việt Nam từng bước vươn lên trở thành một quốc gia công nghiệp hoá và hiện đại hoá. Song song với sự phát triển về kinh tế, những nhu cầu về văn hoá, âm nhạc của nhân dân cũng được tăng lên. Chính vì vậy, mô hình đào tạo âm nhạc nói chung trong đó có đào tạo các nghệ sĩ biểu diễn cũng cần được đổi mới không ngừng.
       Đối với HS, mặc dù có thày giỏi, chăm chỉ luyện tập, nhưng khi ra biểu diễn tại nơi đông người, sân khấu lớn nhiều em vẫn chưa đạt được sự an toàn về kỹ thuật và chưa thành công trong việc thể hiện âm nhạc. Việc rèn luyện năng lực, bản lĩnh biểu diễn từng bước, từ dễ đến khó, rèn luyện một cách có hệ thống là một vấn đề quan trọng trong qui trình đào tạo các chuyên ngành biểu diễn NCCĐPT.
      Việc rèn luyện năng lực biểu diễn cho HS phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Yếu tố có tầm quan trọng bậc nhất là chúng ta phải bồi dưỡng được một đội ngũ những người thày giỏi, đáp ứng yêu cầu đào tạo ra những nghệ sĩ tương lai có năng lực biểu diễn vững vàng. Bên cạnh đó, chúng ta phải tuyển chọn được những học sinh có năng khiếu âm nhạc xuất sắc. Sự quan tâm, tạo mọi điều kiện của gia đình, nhà trường và xã hội sẽ tạo điều kiện cho các em học tập và rèn luyện tốt năng lực biểu diễn. Các yếu tố này có mối quan hệ chặt chẽ, biện chứng và ràng buộc lẫn nhau. Việc xây dựng cho HS một nền tảng kỹ thuật vững chắc, một khả năng thể hiện âm nhạc phong phú cần được tiến hành đồng thời và có trọng điểm trong từng thời kỳ. Sự hoàn thiện về mặt kỹ thuật sẽ tăng cường tâm lý tự tin, củng cố ý chí cho các em khi ra biểu diễn. Không những vậy, người HS còn phải thể hiện tốt tác phẩm âm nhạc, phong cách âm nhạc qua các thời đại, tác giả, tác phẩm. Phương pháp học tập vừa coi trọng các môn kiến thức đại cương, kiến thức âm nhạc, vừa coi trọng các môn thực hành là cơ sở để người nghệ sĩ tương lai có sự độc lập, sáng tạo trong học tập và biểu diễn, đạt được sự hấp dẫn và thuyết phục trong nghệ thuật biểu diễn.         Trong rèn luyện năng lực biểu diễn cho HS, một vấn đề mới được đặt ra là sự nghiên cứu và hiểu biết về tâm lý của khán, thính giả. Chương trình biểu diễn của các em chỉ hấp dẫn, thuyết phục được khán thính giả khi nó được thực hiện hoàn hảo với những kỹ thuật từ dễ đến khó của nghệ thuật chơi đàn và thể hiện xúc cảm âm nhạc qua các cấp độ khác nhau. HS cần rèn luyện để biểu diễn với tai nghe âm nhạc chuẩn xác, có thẩm mỹ âm nhạc tinh tế, với tư duy âm nhạc mạch lạc, sáng sủa. Các em cần thường xuyên có những thẩm định của bản thân đối với cách xử lý về giai điệu (Melody), phân câu, tiết tấu (Rythm), sự thể hiện (Interpretation), cường độ, âm thanh (Sound)… Các em còn cần phát huy trí tưởng tượng, sự sáng tạo với cảm xúc âm nhạc trong nghệ thuật biểu diễn. Đây là điều các em cần phấn đấu trong suốt cuộc đời biểu diễn của bản thân mình. Làm được điều này, chúng ta sẽ có một thế hệ HS xuất sắc có thể tham gia thi quốc tế và đóng góp cho việc nâng cao chất lượng đời sống âm nhạc Việt Nam trong tương lai.
        Sự nghiệp đào tạo các nghệ sĩ biểu diễn độc tấu, hòa tấu trình độ cao giúp cho nền âm nhạc Việt nam hội nhập được với trình độ của khu vực và thế giới. Mặt khác, khi chúng ta có một lực lượng biểu diễn tài giỏi, chúng ta có thể thu hút được một lượng khán thính giả đông đảo đến với sân khấu âm nhạc trên phạm vi toàn quốc. Việc phát triển khả năng, bản lĩnh biểu diễn cho HS đóng một vai trò vô cùng quan trọng, nó tạo nên sự hấp dẫn, thuyết phục đối với những thế hệ học sinh sau này cũng như trong cuộc sống nghệ thuật biểu diễn âm nhạc hiện nay.
        Với quan niệm đào tạo như trên, chúng ta có thể đào tạo được những HS có nền tảng kỹ thuật tốt, tiếp cận với những phong cách thể hiện mới, làm chủ phong cách âm nhạc đương đại. Một trong những mục tiêu của chúng ta là đào tạo các nghệ sĩ vừa có khả năng thể hiện tốt các tác phẩm âm nhạc nước ngoài vừa có kiến thức về âm nhạc dân tộc, có khả năng thể hiện tốt tác phẩm âm nhạc đương đại của các nhạc sĩ Việt Nam. Điều này sẽ góp phần nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc trong rèn luyện năng lực biểu diễn và bồi dưỡng tâm hồn dân tộc và nhân cách của HS.
       Việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho HS gắn liền với việc rèn luyện cho các em ý chí, sự say mê trong học tập và biểu diễn. Bên cạnh đó, cần tạo cho các em sự chủ động, sự tự tin và ý thức sáng tạo trong nghệ thuật. Luận án đã nêu lên một số phương pháp rèn luyện như việc giáo dục cho HS ý thức làm chủ quá trình biểu diễn, làm chủ ý thức và tư duy, làm chủ trí nhớ. Bên cạnh đó, cũng cần phải phát triển tai nghe, tự kiểm soát qua tốc độ, nhịp điệu của tác phẩm. Bản lĩnh biểu diễn của các em được thể hiện qua việc chế ngự sự sợ hãi, làm chủ sự ổn định và thăng bằng tâm lý của bản thân, sự khống chế và thả lỏng cơ bắp với các quá trình, trạng thái tâm lý khi ra biểu diễn.
        Trong quy trình đào tạo, việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn được chia thành hai mức độ phát triển khác nhau. Đó là việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn có tính chuyên nghiệp phù hợp với đào tạo mặt bằng chung và việc rèn luyện bản lĩnh biểu diễn với mức độ chuyên nghiệp cao. Quy trình đào tạo này nhằm mục đích đào tạo những HS có khả năng tham gia các kỳ thi âm nhạc quốc gia và quốc tế, đồng thời góp phần tích cực vào việc đào tạo nghệ sĩ độc tấu, hòa tấu thính phòng, giao hưởng bậc cao phục vụ cho đời sống âm nhạc của đất nước trong thế kỷ XXI.
       Việc đào tạo nghệ sĩ thính phòng và giao hưởng cũng có một chu trình đào thải khốc liệt theo mô hình “chóp nón” như đào tạo nghệ sĩ độc tấu. Nhiệm vụ đào tạo các nghệ sĩ biểu diễn độc tấu, việc đào tạo nghệ sĩ hoà tấu bậc cao cho dàn nhạc, tốp nhạc trong các Học viện âm nhạc, Nhạc viện, các trường Văn hoá nghệ thuật là một hướng đi đúng đắn nhằm tạo cho các em những tích luỹ cần thiết trong cuộc sống biểu diễn tương lai. Việc chọn bài và tích luỹ vốn bài để làm phong phú thêm chương trình biểu diễn là hết sức quan trọng, nó giúp cho việc xây dựng chương trình biểu diễn (repertoire) cho nghệ sĩ tương lai sau này. Chúng ta cần giúp các em ôn luyện thường xuyên các bài đã học để tích luỹ vốn bài biểu diễn từ dễ đến khó, mang nhiều phong cách thời đại, tác giả, tác phẩm khác nhau. Đây chính là nền tảng giúp các em có thể tham gia nhiều các chương trình biểu diễn khác nhau hoặc tham gia các cuộc thi âm nhạc quốc gia và quốc tế. Trong các Học viện, Nhạc viện cần có phương pháp giảng dạy kết hợp học với hành, xây dựng kế hoạch giảng dạy một cách khoa học và hợp lý nhằm phát triển năng lực, bản lĩnh biểu diễn của HS trong biểu diễn học thuật cũng như biểu diễn phục vụ chính trị - xã hội.
         Để rèn luyện bản lĩnh biểu diễn, việc giúp cho HS xác định được mục tiêu học tập, tự xây dựng một kế hoạch học tập, rèn luyện biểu diễn là điều rất quan trọng. Cần xây dựng tác phong làm việc công nghiệp, hiện đại, tạo dựng khả năng phối hợp và làm việc theo nhóm cho HS. Đồng thời, từng bước cho HS làm quen với thực tiễn công tác biểu diễn của Việt Nam và quốc tế để các em không bỡ ngỡ khi ra làm việc. HS còn cần biết sử dụng công nghệ thông tin, Internet, sử dụng các giáo trình và phần mềm điện tử, nâng cao kỹ năng nghe phục vụ cho chuyên môn. Ngày nay, việc sử dụng những tiện ích của công nghệ thông tin phục vụ cho việc nâng cao trình độ biểu diễn chuyên môn của bản thân đang là hiện tượng phổ biến tại Việt Nam và các quốc gia trong khu vực.
     Việc đào tạo những nghệ sĩ biểu diễn đã được các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á và Đông Bắc Á quan tâm và đầu tư mạnh trong nhiều năm gần đây. Tại Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc, thế hệ trẻ những nghệ sĩ biểu diễn đã đoạt được nhiều giải cao trong các kỳ thi âm nhạc quốc tế. Hiện nay, vấn đề rèn luyện bản lĩnh biểu diễn của các em đang rất được quan tâm ngay cả tại Việt Nam. Đối với HS, những tri thức đã học được trong nhà trường cần phải được ứng dụng một cách thành thạo trong cuộc sống biểu diễn âm nhạc trong nhà trường và ngoài xã hội. Làm được điều này, các em cũng sẽ đóng góp phần quan trọng vào cuộc sống âm nhạc đang ngày càng phát triển tại Việt Nam trong giai đoạn mới.

KIẾN NGHỊ
         Các cơ sở đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp cần xây dựng đội ngũ các giáo sư, tiến sĩ đủ đáp ứng nhu cầu phát triển của sự nghiệp đào tạo âm nhạc, ban hành các chính sách đãi ngộ thiết thực. Đào tạo đội ngũ giảng viên trẻ có trình độ chuyên môn sâu, có kiến thức về giáo dục học, xã hội học, tâm lý học âm nhạc… Học tập kinh nghiệm tổ chức và tham gia các cuộc thi âm nhạc quốc tế để cập nhật được trình độ âm nhạc ngày nay của thế giới.
        Tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo khoa học trong nước và quốc tế về Nghệ thuật Biểu diễn, về phương hướng phát triển NCCĐPT trong thời kỳ Việt nam hội nhập sâu với thế giới; đào tạo tài năng trong lĩnh vực âm nhạc; mở rộng tuyển sinh cho các chuyên ngành quý hiếm.
       Đối với HS, SV, các em cần tăng cường việc tự học, tự nghiên cứu, phát huy tính độc lập, sáng tạo, cá tính riêng của mình trong biểu diễn; rèn luyện ý chí, say mê trong học tập và biểu diễn. Từng bước đưa môn học Tâm lý Biểu diễn Âm nhạc vào giảng dạy; đổi mới quy trình đào tạo nhằm thực hiện học đi đôi với hành.
      Tổ chức định kỳ các cuộc thi quốc tế ở Việt Nam, có cơ chế tạo điều kiện cho các HS, SV tài năng được tham dự, cọ sát thường xuyên với các cuộc thi quốc tế lớn; phát triển giáo dục, giới thiệu cái hay, cái đẹp của nghệ thuật biểu diễn âm nhạc trong xã hội...
        Luận án “Rèn luyện bản lĩnh biểu diễn cho học sinh, sinh viên nhạc cụ cổ điển phương Tây” chắc chắn còn nhiều khiếm khuyết, chúng tôi tha thiết mong muốn nhận được những sự hướng dẫn, chỉ bảo, góp ý kiến quý báu của các Giáo sư, Tiến sĩ trong và ngoài Hội đồng, các giảng viên và bạn bè đồng nghiệp để công trình nghiên cứu được hoàn thiện hơn.

Chúng tôi xin trân trọng cảm ơn./.